Beryl

5,56mm kara­bin sztur­mo­wy wz. 96 ​„Beryl” to pol­ski kara­bi­nek auto­ma­tycz­ny skon­stru­owa­ny na pod­sta­wie 5,56mm kara­bin­ka wz. 90 (wer­sja 5,45mm kara­bin­ka wz. 88 ​„Tantal” zasi­la­na nabo­jem 5,56x45mm). Prace w ramach pro­gra­mu Beryl roz­po­czę­to w 1994r, w tym samym cza­sie roz­po­czę­to pra­ce nad pro­duk­cją nabo­ju 5,56x45mm w ramach pro­gra­mu Granulit. Partię prób­ną Beryli wypro­du­ko­wa­no w 1996r, nato­miast testo­wa­no ją w 1997r w Wyższej Szkole Oficerskiej Wojsk Zmechanizowanych, Wyższej Szkole Oficerskiej Wojsk Pancernych oraz Akademii Marynarki Wojennej. Broń wpro­wa­dzo­no do uzbro­je­nia 20 mar­ca 1997r. Co cie­ka­we mimo że w ofi­cjal­nym ozna­cze­niu zasto­so­wa­no okre­śle­nie ​„kara­bin sztur­mo­wy”, okre­śle­nie to nie wystę­pu­je w ter­mi­no­lo­gii z Wojskowej Akademii Technicznej (sto­so­wa­ne jest w niej okre­śle­nie ​„kara­bi­nek auto­ma­tycz­ny”). Należy zazna­czyć że ter­mi­no­lo­gia z WAT zosta­ła wpi­sa­na w Polską Normę oraz Normy Obronne, jed­nak mimo tego nie wyda­je się żeby ofi­cjal­ne ozna­cze­nie Beryla zosta­ło zmienione.

5,56mm karabin szturmowy wz. 96 ​„Beryl”

5,56mm kara­bin sztur­mo­wy wz. 96 ​„Beryl” dzia­ła na zasa­dzie odpro­wa­dza­nia gazów pro­cho­wych przez bocz­ny otwór w lufie. Zastosowano układ gazo­wy z rurą gazo­wą umiesz­czo­ną nad lufą, dłu­gim sko­kiem tło­ka gazo­we­go oraz nastaw­nym dwu­po­ło­że­nio­wym regu­la­to­rem gazo­wym. Broń posia­da ryglo­wa­ny poprzez obrót zamek z dwo­ma rygla­mi, strze­la­nie nastę­pu­je z zam­ka zamknię­te­go. Po wystrze­le­niu z maga­zyn­ka ostat­nie­go nabo­ju zespół rucho­my nie zatrzy­mu­je się w tyl­nym poło­że­niu. Mechanizm spu­sto­wy z prze­chwy­ty­wa­niem zakry­te­go kur­ka oraz ogra­nicz­ni­kiem dłu­go­ści serii umoż­li­wia strze­la­nie ogniem poje­dyn­czym, cią­głym oraz 3 strza­ło­wy­mi seria­mi. Podczas strze­la­nia ogniem poje­dyn­czym po odda­niu strza­łu ogra­nicz­nik dłu­go­ści serii ​„zeru­je się”, dla­te­go też nie nastę­pu­je zna­na z M16A2 inna siła spu­stu za pierw­szym, dru­gim oraz trze­cim strza­łem. Skrzydełko prze­łącz­ni­ka rodza­ju ognia znaj­du­je się po lewej stro­nie komo­ry zam­ko­wej nad chwy­tem pisto­le­to­wym, po pra­wej stro­nie komo­ry zam­ko­wej umiesz­czo­no nato­miast zna­ną z AK dźwi­gnię bez­piecz­ni­ka unie­ru­cha­mia­ją­ce­go spust. Dźwignia bez­piecz­ni­ka w poło­że­niu gór­nym (broń zabez­pie­czo­na) zasła­nia wycię­cie dla rucho­mej pod­czas strze­la­nia rącz­ki zam­ko­wej i tym samym unie­moż­li­wia prze­ła­do­wa­nie. Beryl zasi­la­ny jest mało­ka­li­bro­wym nabo­jem pośred­nim 5,56x45mm, skok gwin­tu wyno­szą­cy 228mm umoż­li­wia strze­la­nie nabo­jem M193 oraz SS109. Zasilanie odby­wa się z klesz­czo­ne­go waha­dło­wo dwu­rzę­do­we­go maga­zyn­ka łuko­we­go z dwu­po­zy­cyj­nym wypro­wa­dze­niem o pojem­no­ści 30 lub 20 naboi. Początkowo sto­so­wa­no maga­zyn­ki wyko­na­ne z czar­ne­go two­rzy­wa sztucz­ne­go, jed­nak obec­nie sto­so­wa­ne są rów­nież maga­zyn­ki wyko­na­ne z pół­prze­zro­czy­ste­go two­rzy­wa sztucz­ne­go. Co cie­ka­we broń może być zasi­la­na z maga­zyn­ka łuko­we­go o pojem­no­ści 30 naboi od 5,45mm kara­bin­ka wz. 88 ​„Tantal”, jed­nak do maga­zyn­ka Tantala moż­na zała­do­wać jedy­nie 17 naboi 5,56x45mm. Gniazdo maga­zyn­ka znaj­du­je się pod komo­rą zam­ko­wą przed chwy­tem pisto­le­to­wym, pomię­dzy gniaz­dem maga­zyn­ka a kabłą­kiem spu­stu znaj­du­je się dźwi­gnia zatrza­sku maga­zyn­ka. Chwyt pisto­le­ty, łoże oraz nakład­kę na rurę gazo­wą wyko­na­no z czar­ne­go two­rzy­wa sztucz­ne­go. Pod łożem znaj­du­ją się wycię­cia umoż­li­wia­ją­ce zamo­co­wa­nie gra­nat­ni­ka pod­wie­sza­ne­go wz. 74 ​„Pallad”. W Iraku pol­scy żoł­nie­rze sto­so­wa­li łoża wypo­sa­żo­ne w przed­ni chwyt pisto­le­to­wy, pocho­dzą­ce z rumuń­skich kopii kara­bin­ka AKM. Kolba ze sta­lo­wych rurek i sta­lo­wej stop­ki z gumo­wym amor­ty­za­to­rem skła­da się na pra­wą stro­nę bro­ni. Zatrzask przy­trzy­mu­ją­cy kol­bę w poło­że­niu roz­ło­żo­nym znaj­du­je się po lewej stro­nie kol­by na jej przed­niej czę­ści. Początkowo sto­so­wa­no rur­ki kol­by osło­nię­te koszul­ka­mi ter­mo­kurcz­li­wy­mi. Rozkładanie czę­ścio­we bro­ni nastę­pu­je poprzez odłą­cze­nie pokry­wy komo­ry zam­ko­wej i rury gazo­wej, pokry­wa komo­ry zam­ko­wej przy­trzy­my­wa­na jest przez samo­czyn­ny zatrzask zapo­bie­ga­ją­cy spa­da­niu pokry­wy pod­czas strze­la­nia gra­na­ta­mi nasad­ko­wy­mi. Broń może strze­lać kumu­la­cyj­no odłam­ko­wym gra­na­tem GNPO, gra­na­tem zapa­la­ją­cym NGZ-93, dym­nym NGD-93 oraz oświe­tla­ją­cym NGOs-93. Zastosowano wyko­na­ną meto­dą kucia na zim­no lufę o dłu­go­ści 457mm z chro­mo­wa­nym prze­wo­dem, na koń­cu lufy znaj­du­je się tłu­mik pło­mie­ni. Broń może być wypo­sa­żo­na w moco­wa­ny na lufie dwój­nóg, bagnet siecz­ny oraz odrzut­nik do strze­la­nia nabo­ja­mi ćwi­czeb­ny­mi (śle­py­mi). Przyrządy celow­ni­cze skła­da­ją­ce się z musz­ki w pół­otwar­tej osło­nie oraz celow­ni­ka krzyw­ko­we­go ze szczer­bin­ką. Na przy­rzą­dach celow­ni­czych umiesz­czo­no try­to­we punk­ty uła­twia­ją­ce strze­la­nie w ciem­no­ściach. Celownik posia­da nasta­wy od 100m do 1000m co 100m.

Wsporniki celowników optycznych

Rozkładanie czę­ścio­we 5,56mm kbs wz. 96 nastę­pu­je poprzez odłą­cze­nie pokry­wy komo­ry zam­ko­wej, dla­te­go też mon­taż celow­ni­ków optycz­nych jest utrud­nio­ny w porów­na­niu z bro­nią roz­kła­da­ną poprzez odłą­cze­nie komo­ry spu­sto­wej. Beryl w odróż­nie­niu od kara­bin­ków AK, AKM czy Tantal nie może być wypo­sa­żo­ny w celow­nik optycz­ny czy nok­to­wi­zyj­ny z bocz­nym mon­ta­żem. Zastosowano nato­miast ​„pod­sta­wę optycz­nych przy­rzą­dów celow­nicz­nych” moco­wa­ną nad pokry­wą komo­ry zam­ko­wej. Pierwsza wer­sja ​„pod­sta­wy optycz­nych przy­rzą­dów celow­nicz­nych” moco­wa­na była do pod­sta­wy celow­ni­ka mecha­nicz­ne­go i jed­no­cze­śnie do tyl­nej czę­ści komo­ry zam­ko­wej. Na pod­sta­wie umiesz­czo­no nie­ty­po­wą szy­nę umoż­li­wia­ją­cą moco­wa­nie jedy­nie celow­ni­ków pro­duk­cji pol­skie­go Przemysłowego Centrum Optyki. Zakładano że pod­sta­wa będzie słu­ży­ła do moco­wa­nia celow­ni­ków pozba­wio­nych moż­li­wo­ści regu­la­cji, dla­te­go też pod­sta­wę wypo­sa­żo­no w moż­li­wość regu­la­cji w pio­nie i pozio­mie przy wyko­rzy­sta­niu klu­cza imbu­so­we­go. Podstawa unie­moż­li­wia roz­ło­że­nie czę­ścio­we bro­ni oraz korzy­sta­nie z mecha­nicz­nych przy­rzą­dów celow­ni­czych. Drugi typ ​„pod­sta­wy mecha­nicz­nych przy­rzą­dów celow­ni­czych” cha­rak­te­ry­zu­je się nie­wiel­ką dłu­go­ścią, szy­ną mon­ta­żo­wą Weavera, umoż­li­wia korzy­sta­nie z mecha­nicz­nych przy­rzą­dów celow­ni­czych, umoż­li­wia roz­kła­da­nie czę­ścio­we bro­ni oraz moco­wa­ny jest jedy­nie do pod­sta­wy celow­ni­ka. Podstawa dru­gie­go typu powo­du­je jed­nak bar­dzo wyso­kie umiesz­cze­nie celow­ni­ka. Trzeci typ ​„pod­sta­wy optycz­nych przy­rzą­dów celow­ni­czych” moco­wa­ny jest do pod­sta­wy celow­ni­ka mecha­nicz­ne­go i jed­no­cze­śnie tyl­nej czę­ści komo­ry zam­ko­wej, cha­rak­te­ry­zu­je się dłu­gą szy­nę mon­ta­żo­wą Weavera, nie posia­da moż­li­wo­ści regu­la­cji oraz unie­moż­li­wia korzy­sta­nie z mecha­nicz­nych przy­rzą­dów celow­ni­czych i roz­ło­że­nie czę­ścio­we bro­ni. Czwarty typ ​„pod­sta­wy optycz­nych przy­rzą­dów celow­nicz­nych” moco­wa­ny jest do pod­sta­wy celow­ni­ka mecha­nicz­ne­go i tyl­nej czę­ści komo­ry zam­ko­wej, posia­da dłu­gą szy­nę mon­ta­żo­wą Picatinny, umoż­li­wia korzy­sta­nie z mecha­nicz­nych przy­rzą­dów celow­nicz­nych od nasta­wy na 100m do nasta­wy na 600m, jed­nak unie­moż­li­wia roz­ło­że­nie czę­ścio­we broni.

5,56mm karabinek wz. 96 ​„Mini Beryl”

5,56mm kara­bi­nek wz. 96 ​„Mini Beryl” to sub­ka­ra­bi­nek skon­stru­owa­ny jako odpo­wied­nik 5,45mm sub­ka­ra­bin­ka wz. 89 ​„Onyks” oraz 5,56mm sub­ka­ra­bin­ka wz. 91. Mini Beryl posia­da lufę o dłu­go­ści 235mm zakoń­czo­ną urzą­dze­niem wylo­to­wym peł­nią­cym rolę tłu­mi­ka pło­mie­ni oraz nasad­ki do mio­ta­nia gra­na­tów nasad­ko­wych. Mini Beryl jest jed­nym z nie­licz­nych sub­ka­ra­bin­ków dosto­so­wa­nych do mio­ta­nia gra­na­tów nasad­ko­wych, jed­nak moż­li­wość mio­ta­nia gra­na­tów nie wyda­je się szcze­gól­nie przy­dat­na w bro­ni tego typu. Ze wzglę­du na krót­ką lufę strze­lec pod­czas strze­la­nia gra­na­ta­mi musi korzy­stać z oku­la­rów ochron­nych. Pierwsze Mini Beryle posia­da­ły łoże pozba­wio­ne przed­nie­go chwy­tu pisto­le­to­we­go oraz przy­rzą­dy celow­ni­cze skła­da­ją­ce się z musz­ki w pół­otwar­tej osło­nie i celow­ni­ka prze­rzu­to­we­go ze szczer­bin­ką. Po bokach pod­sta­wy celow­ni­ka znaj­do­wa­ły się szy­ny umoż­li­wia­ją­ce moco­wa­nie celow­ni­ków koli­ma­to­ro­wych pro­duk­cji pol­skie­go Przemysłowego Centrum Optyki bez wyko­rzy­sta­nia ​„pod­sta­wy optycz­nych przy­rzą­dów celow­nicz­nych”. Wersja Mini Beryla zapre­zen­to­wa­na w 2004r wypo­sa­żo­na była nato­miast w łoże z przed­nim chwy­tem pisto­le­to­wym. Po bokach pod­sta­wy celow­ni­ka nie umiesz­czo­no szyn do mon­ta­żu pol­skich celow­ni­ków koli­ma­to­ro­wych, jed­nak do pod­sta­wy celow­ni­ka przy­mo­co­wa­ny był wspor­nik z uni­wer­sal­ną szy­ną mon­ta­żo­wą Picatinny. Na koń­cu wspor­ni­ka umiesz­czo­no celow­nik prze­rzu­to­wy ze szczer­bin­ką i prze­zier­ni­kiem. Mini Beryl może być zasi­la­ny nabo­jem 5,56x45mm M193 lub 5,56x45mm SS109, zasi­la­nie odby­wa się z maga­zyn­ków o pojem­no­ści 30 lub 20 naboi (wymien­ne z maga­zyn­ka­mi od peł­no­wy­mia­ro­we­go 5,56mm kbs wz. 96 Beryl). Pierwsza wer­sja Mini Beryla nie zosta­ła wpro­wa­dzo­na do uzbro­je­nia, nato­miast wer­sja z uni­wer­sal­ną szy­ną mon­ta­żo­wą Picatinny zosta­ła naj­pierw wpro­wa­dzo­na do uzbro­je­nia Żandarmerii Wojskowej, nato­miast póź­niej do uzbro­je­nia Wojsk Lądowych.

Beryl Commando

Beryl Commando to pro­to­ty­po­wa wer­sja cha­rak­te­ry­zu­ją­ca się wymia­ra­mi pośred­ni­mi pomię­dzy peł­no­wy­mia­ro­wym Berylem a Mini Berylem. Broń zapre­zen­to­wa­no w 2006r, Beryl Commando cha­rak­te­ry­zu­je się lufą o dłu­go­ści 275mm oraz skła­da­ną na pra­wo kol­bą o regu­lo­wa­nej dłu­go­ści. Pierwsza odmia­na kara­bin­ka posia­da­ła skrzy­deł­ko prze­łącz­ni­ka rodza­ju ognia umiesz­czo­ne po lewej stro­nie komo­ry zam­ko­wej oraz dźwi­gnię bez­piecz­ni­ka znaj­du­ją­cą się po pra­wej stro­nie bro­ni. Skonstruowano rów­nież odmia­nę wypo­sa­żo­ną w umiesz­czo­ne po lewej i pra­wej stro­nie komo­ry zam­ko­wej skrzy­deł­ko prze­łącz­ni­ka rodza­ju ognia peł­nią­ce jed­no­cze­śnie rolę bez­piecz­ni­ka. Odmiana ze skrzy­deł­kiem prze­łącz­ni­ka rodza­ju ognia umiesz­czo­nym po lewej i pra­wej stro­nie bro­ni pozba­wio­na była ogra­nicz­ni­ka dłu­go­ści serii oraz zna­nej z AK dźwi­gni bez­piecz­ni­ka. Beryl Commando zasi­la­ny jest nabo­jem 5,56x45mm, zasi­la­nie odby­wa się z dwu­rzę­do­wych maga­zyn­ków łuko­wych z dwu­po­zy­cyj­nym wypro­wa­dze­niem o pojem­no­ści 30 i 20 naboi (wymien­ne z maga­zyn­ka­mi od peł­no­wy­mia­ro­we­go Beryla i Mini Beryla). Przyrządy celow­ni­cze skła­da­ją się z musz­ki w pół­otwar­tej osło­nie i celow­ni­ka krzyw­ko­we­go ze szczer­bin­ką. Co cie­ka­we pierw­sze pro­to­ty­py posia­da­ły ozna­cze­nie Beryl Comando (przez jed­no ​„m”), jed­nak nie było ono zgod­ne z języ­kiem pol­skim i angiel­skim, dla­te­go też zosta­ło zmie­nio­ne na Beryl Commando.

Radom Sport

Radom Sport, zna­ny począt­ko­wo jako Beryl IPSC, to kara­bi­nek samo­pow­ta­rzal­ny prze­zna­czo­ny na rynek cywil­ny. Radom Sport cha­rak­te­ry­zu­je się lufą o dłu­go­ści 457mm z teni­fe­ro­wa­nym prze­wo­dem i zmo­dy­fi­ko­wa­nym tłu­mi­kiem pło­mie­ni, przy­mo­co­wa­nym do pod­sta­wy celow­ni­ka wspor­ni­kiem z szy­ną mon­ta­żo­wą Weavera, powięk­szo­nym oknem wyrzu­to­wym, powięk­szo­nym zatrza­skiem maga­zyn­ka oraz wydłu­żo­ną kol­bą. Karabinek zasi­la­ny jest nabo­jem 5,56x45mm M193 lub 5,56x45mm SS109. Zasilanie odby­wa się z dwu­rzę­do­wych maga­zyn­ków łuko­wych z dwu­po­zy­cyj­nym wypro­wa­dze­niem o pojem­no­ści 5, 10, 15, 20, 25 lub 30 naboi (wymien­ne z maga­zyn­ka­mi od Beryla i Mini Beryla). Zastosowano przy­rzą­dy celow­ni­cze skła­da­ją­ce się ze sta­łej musz­ki w pół­otwar­tej osło­nie lub skła­da­nej musz­ki w zamknię­tej osło­nie oraz celow­ni­ka prze­rzu­to­we­go umiesz­czo­ne­go w tyl­nej czę­ści pod­sta­wy z szy­ną Weavera. Celownik wypo­sa­żo­ny jest w szczer­bin­kę oraz przeziernik.

Beryl ogółem

5,56mm kbs wz. 96 ​„Beryl” cha­rak­te­ry­zu­je się dobrą nie­za­wod­no­ścią oraz pro­stym roz­kła­da­niem czę­ścio­wym, jed­nak nie jest to broń szcze­gól­nie ergo­no­micz­na, nato­miast spo­sób roz­kła­da­nia utrud­nia mon­taż celow­ni­ków optycz­nych i elek­tro­op­tycz­nych. Nietypowe cechy Beryla jak na broń nale­żą­cą do rodzi­ny AK to ogra­nicz­nik dłu­go­ści serii oraz skrzy­deł­ko prze­łącz­ni­ka rodza­ju ognia umiesz­czo­ne po lewej stro­nie bro­ni. Ogranicznik dłu­go­ści serii kom­pli­ku­je kon­struk­cję i nie wyda­je się szcze­gól­nie przy­dat­ny. 5,56mm kbs wz. 96 ​„Beryl” moż­na uznać za uda­ny kara­bi­nek auto­ma­tycz­ny, jed­nak nie był on szcze­gól­nie nowo­cze­sny nawet w momen­cie wpro­wa­dze­nia do uzbro­je­nia. Obecnie pro­wa­dzo­ne są pra­ce nad kara­bin­kiem auto­ma­tycz­nym nale­żą­cym do Modułowego Systemu Broni Strzeleckiej 5,56mm. Broń nie będzie nale­żeć do rodzi­ny kara­bin­ka AK i być może zosta­nie wpro­wa­dzo­na do uzbro­je­nia jako następ­ca Beryla.