M1 Garand

Autorem arty­ku­łu jest Przemysław Konicki, źró­dło www.opisybroni.republika.pl/M1_Garand

M1 Garand (ofi­cjal­ne ozna­cze­nie US Army Rifle, 30 Caliber, M1) to ame­ry­kań­ski kara­bin samo­pow­ta­rzal­ny skon­stru­owa­ny przez Johna Cantiusa Garanda. Garand pra­cu­jąc w Springfield Arsenal dostał pod koniec Iwś zada­nie skon­stru­owa­nia kara­bi­nu samo­pow­ta­rzal­ne­go. Pierwszy pro­to­typ kara­bi­nu Garanda zasi­la­ny był nabo­jem 7,62x63mm z wymien­ne­go maga­zyn­ka łuko­we­go o pojem­no­ści 20 lub 30 naboi. Broń dzia­ła­ła na zasa­dzie posu­wu spłon­ki oraz cha­rak­te­ry­zo­wa­ła się masą 5,5kg. Drugi pro­ro­typ Garanda cha­rak­te­ry­zo­wał się mniej­szą masą, dzia­łał na zasa­dzie posu­wu spłon­ki oraz był zasi­la­ny z maga­zyn­ka sta­łe­go o mniej­szej pojem­no­ści. Podczas prób w 1926r pro­to­typ Garanda oka­zał się lep­szą kon­struk­cją od pro­to­ty­po­we­go kara­bi­nu samo­pow­ta­rzal­ne­go skon­stru­owa­ne­go przez Johna Pedersena. Broń Pedersena dzia­ła­ła na zasa­dzie odrzu­tu zam­ka pół­swo­bod­ne­go oraz była zasi­la­na nabo­jem 7x51mm (.276 Pedersen). Posuw spłon­ki zasto­so­wa­ny w bro­ni Garanda pole­gał na uru­cha­mia­niu auto­ma­ty­ki bro­ni ruchem spłon­ki do tyłu, jed­nak ta zasa­da dzia­ła­nia wyma­ga­ła wyko­rzy­sta­nia nabo­jów ze spe­cjal­ną spłon­ką, dla­te­go też kolej­ny pro­to­typ Garanda, T3E1, dzia­łał na zasa­dzie odpro­wa­dza­nia gazów pro­cho­wych z wylo­tu lufy. T3E1 posia­dał sta­ły maga­zy­nek łado­wa­ny przy pomo­cy ładow­ni­ka na 10 naboi. Amerykańska armia w 1927r wpro­wa­dzi­ła do uzbro­je­nia nabój 7x51mm, któ­rym mia­ła być zasi­la­na broń indy­wi­du­al­na, dla­te­go też kolej­ny pro­to­typ Garanda o ozna­cze­niu T3E2 zasi­la­ny był nabo­jem 7x51mm. Należy zazna­czyć że broń zespo­ło­wa nadal mia­ła być zasi­la­na nabo­jem 7,62x63mm, tak więc nabój 7x51mm peł­nił rolę nabo­ju pośred­nie­go. Próby prze­pro­wa­dzo­ne w 1929r oraz 1931r ponow­nie wyka­za­ły że kara­bin Garanda (T3E2) jest lep­szy od kara­bi­nu Pedersena (T1E3). W 1932r wyco­fa­no z uzbro­je­nia nabój 7x51mm, aby unik­nąć kosz­tów zwią­za­nych z wpro­wa­dze­niem go do uzbro­je­nia. Wycofanie z uzbro­je­nia nabo­ju 7x51mm spo­wo­do­wa­ło powrót do nabo­ju 7,62x63mm, tym samym powstał pro­to­typ Garanda o ozna­cze­niu T1E2 zasi­la­ny nabo­jem 7,62x63mm z ładow­ni­ka na 8 naboi. Oznaczenie T1E2 zosta­ło 3 sierp­nia 1933r zmie­nio­ne na M1, nato­miast 9 stycz­nia 1936r kara­bin samo­pow­ta­rzal­ny M1 został ofi­cjal­nie wpro­wa­dzo­ny do uzbrojenia.

Produkcja karabinu M1

Pierwszy seryj­ny kara­bin M1 został wypro­du­ko­wa­ny przez Springfield Arsenal w lip­cu 1937r, nato­miast pro­duk­cję pierw­szej par­tii 1500 kara­bi­nów zakoń­czo­no w czerw­cu 1938r. Wydajność 100 kara­bi­nów dzien­nie zosta­ła osią­gnię­ta dopie­ro w paź­dzier­ni­ku 1939r, nato­miast w paź­dzier­ni­ku 1941r osią­gnię­to wydaj­ność 1000 kara­bi­nów dzien­nie. Od kwiet­nia 1939r kara­bin M1 pro­du­ko­wa­ny był rów­nież przez fir­mę Winchester Repeating Arms. Do paź­dzier­ni­ka 1945r Springfield Arsenal wypro­du­ko­wał oko­ło 3 milio­ny kara­bi­nów M1, nato­miast Winchester Repeating Arms oko­ło 514 000. Produkcję kara­bi­nu Garanda wzno­wio­no pod­czas woj­ny w Korei, kie­dy to Springfield Arsenal wypro­du­ko­wał oko­ło 716 000 kara­bi­nów M1, Internationa Harvester oko­ło 527 000, nato­miast Harrington and Richardson oko­ło 446 000. Ogółem wypro­du­ko­wa­no 5 468 722 kara­bi­nów M1.

Konstrukcja karabinu M1

M1 Garand począt­ko­wo dzia­łał na zasa­dzie odpro­wa­dza­nia gazów pro­cho­wych z wylo­tu lufy (Gas Trap), jed­nak od 1940r zaczę­to sto­so­wać odpro­wa­dza­nie gazów pro­cho­wych przez bocz­ny otwór w lufie (Gas Port). Zastosowano tłok gazo­wy o dłu­gim sko­ku oraz rurę gazo­wą umiesz­czo­ną pod lufą. Broń posia­da zamek z dwo­ma rygla­mi ryglo­wa­ny poprzez obrót w pra­wo, po wystrze­le­niu z maga­zyn­ka ostat­nie­go nabo­ju zespół rucho­my zatrzy­mu­je się w tyl­nym poło­że­niu. Po pra­wej stro­nie komo­ry zam­ko­wej znaj­du­je się rucho­ma pod­czas strze­la­nia rącz­ka zam­ko­wa. Zastosowano mecha­nizm spu­sto­wy z prze­chwy­ty­wa­niem kur­ka oraz mecha­nizm ude­rze­nio­wy z kur­kiem zakry­tym. Pod komo­rą zam­ko­wą przed kabłą­kiem spu­stu znaj­du­je się bez­piecz­nik nastaw­ny unie­ru­cha­mia­ją­cy spust. M1 zasi­la­ny jest nabo­jem kara­bi­no­wym 7,62x63mm. Zasilanie odby­wa się ze sta­łe­go maga­zyn­ka łado­wa­ne­go przy pomo­cy dwu­rzę­do­we­go ładow­ni­ka z dwu­rzę­do­wym wypro­wa­dze­niem o pojem­no­ści 8 naboi. Ładownik wkła­da­ny jest do maga­zyn­ka od góry, po wystrze­le­niu z maga­zyn­ka ostat­nie­go nabo­ju ładow­nik zosta­je auto­ma­tycz­nie wyrzu­co­ny. Co cie­ka­we dono­śnik maga­zyn­ka kara­bi­nu M1 napę­dza­ny jest przez sprę­ży­nę powrot­ną. Karabin posia­da sta­łą kol­bę drew­nia­ną prze­cho­dzą­cą w łoże, szyj­ka zosta­ła wypro­fi­lo­wa­na w chwyt pisto­le­to­wy. Zastosowano rów­nież drew­nia­ną nakład­kę na rurę gazo­wą. Pod lufą znaj­du­je się zaczep do moco­wa­nia bagne­tu, na lufie moż­na zamo­co­wać nasad­kę M7 do mio­ta­nia gra­na­tów nasad­ko­wych. Broń posia­da przy­rzą­dy celow­ni­cze skła­da­ją­ce się z zamo­co­wa­nej na lufie musz­ki oraz celow­ni­ka z prze­zier­ni­kiem zamon­to­wa­ne­go na gór­nej powierzch­ni komo­ry zam­ko­wej. Po lewej oraz pra­wej stro­nie musz­ki i prze­zier­ni­ka umiesz­czo­ne są osłony.

Sposób zasilania karabinu M1

M1 Garand zasi­la­ny jest ze sta­łe­go maga­zyn­ka łado­wa­ne­go przy pomo­cy ładow­ni­ka na 8 naboi. Po wystrze­le­niu z maga­zyn­ka ostat­nie­go nabo­ju zespół rucho­my zatrzy­mu­je się w tyl­nym poło­że­niu, nato­miast ładow­nik zosta­je auto­ma­tycz­nie wyrzu­co­ny. Według nie­któ­rych opi­nii cha­rak­te­ry­stycz­ny dźwięk towa­rzy­szą­cy wyrzu­ca­ne­mu ładow­ni­ko­wi mógł oznaj­miać wro­gim żoł­nie­rzom że strzel­co­wi kara­bi­nu M1 skoń­czy­ła się amu­ni­cja w maga­zyn­ku, jed­nak w prak­ty­ce dźwięk nastę­pu­ją­cy pod­czas wyrzu­ca­nia ładow­ni­ka nie miał zna­cze­nia ze wzglę­du na hałas panu­ją­cy pod­czas wymia­ny ognia. Aby pozbyć się cha­rak­te­ry­stycz­ne­go odgło­su pró­bo­wa­no skon­stru­ować ładow­nik wyko­na­ny z two­rzy­wa sztucz­ne­go, jed­nak ładow­nik wyko­na­ny z tego mate­ria­łu nie został wpro­wa­dzo­ny do uzbro­je­nia. Zasilanie bro­ni z auto­ma­tycz­nie wyrzu­ca­ne­go ładow­ni­ka pozwa­la­ło uzy­skać więk­szą szyb­ko­strzel­ność prak­tycz­ną niż zasi­la­nie z wymien­ne­go maga­zyn­ka o nie­wiel­kiej pojem­no­ści, szcze­gól­nie że łado­wa­nie z łódek było w okre­sie IIwś pod­sta­wo­wym spo­so­bem łado­wa­nia wie­lu kara­bi­nów wypo­sa­żo­nych w wymien­ne maga­zyn­ki. Inna zale­ta ładow­ni­ka to mniej­sza masa niż wymien­ne­go maga­zyn­ka. Aby doła­do­wać poje­dyn­czy­mi nabo­ja­mi ładow­nik pozo­sta­ją­cy w maga­zyn­ku lub wyjąć z maga­zyn­ka ładow­nik z któ­re­go nie wystrze­lo­no wszyst­kich naboi nale­ża­ło przy­trzy­mać zespół rucho­my w tyl­nym poło­że­niu. Karabin M1 bez ładow­ni­ka mógł być wyko­rzy­sta­ny jedy­nie poprzez zała­do­wa­nie poje­dyn­cze­go nabo­ju do komo­ry nabo­jo­wej. Zasilanie z ładow­ni­ka utrud­nia­ło rów­nież zamo­co­wa­nie celow­ni­ka optycz­ne­go nad osią broni.

M1E5 to odmia­na z meta­lo­wą kol­bą skła­da­ną. Broń nie zosta­ła wpro­wa­dzo­na do uzbro­je­nia oraz nie była pro­du­ko­wa­na seryjnieT26 ​„Tanker Garand” to odmia­na z krót­ką lufą o dłu­go­ści 457mm. Broń powsta­ła dla załóg wozów bojo­wych, jed­nak nie zosta­ła wpro­wa­dzo­na do uzbro­je­nia oraz nie była pro­du­ko­wa­na seryjnieT20E2 to odmia­na wypo­sa­żo­na w mecha­nizm spu­sto­wy umoż­li­wia­ją­cy strze­la­nie ogniem poje­dyn­czym i cią­głym. Broń zasi­la­na była w dwu­rzę­do­we­go maga­zyn­ka pudeł­ko­we­go z dwu­rzę­do­wym wypro­wa­dze­niem o pojem­no­ści 20 naboi (taki sam jak do ręcz­ne­go kara­bi­nu maszy­no­we­go M1918 BAR). Prace nad T20E2 pro­wa­dzo­no od 1943r, jed­nak osta­tecz­nie broń nie zosta­ła wpro­wa­dzo­na do uzbro­je­nia ze wzglę­du na zakoń­cze­nie IIwśM1C (M1E7) to odmia­na wybo­ro­wa z celow­ni­kiem optycz­nym moco­wa­nym na pod­sta­wie zło­żo­nej z dwóch pier­ście­ni, sto­so­wa­no celow­nik Lyman M82 o powięk­sze­niu 2,5x lub Weaver M84 o powięk­sze­niu 2,2x. Broń wypo­sa­żo­na była w stoż­ko­wy tłu­mik pło­mie­ni M2 oraz skó­rza­ną podusz­kę policz­ko­wą T4. Karabin M1C zyskał popu­lar­ność dopie­ro pod­czas woj­ny w KoreiM1D (M1E8) to odmia­na wybo­ro­wa z celow­ni­kiem optycz­nym (Lyman M82 lub Weaver M84) moco­wa­nym na pod­sta­wie zło­żo­nej z jed­ne­go pier­ście­nia. Broń podob­nie jak M1C wypo­sa­żo­na była w stoż­ko­wy tłu­mik pło­mie­ni M2 oraz skó­rza­ną podusz­kę policz­ko­wą T4. Karabin M1D stał się popu­lar­ny dopie­ro pod­czas woj­ny w KoreiMk2 Mod.0 to ozna­cze­nie kara­bi­nów M1 prze­ka­li­bro­wa­nych do nabo­ju 7,62x51mm. Karabiny Mk2 Mod.0 wyko­rzy­sty­wa­ne były przez ame­ry­kań­ską mary­nar­kę wojenną

M1 Garand ogółem

M1 Garand był bro­nią cel­ną, nie­za­wod­ną oraz wytrzy­ma­łą. Karabin cha­rak­te­ry­zo­wał się duży­mi wymia­ra­mi, jed­nak aby zmniej­szyć wymia­ry bro­ni moż­na było w pro­sty spo­sób odłą­czyć komo­rę zam­ko­wą od łoża. M1 był pierw­szym kara­bi­nem samo­pow­ta­rzal­nym któ­ry stał się pod­sta­wo­wą bro­nią strze­lec­ką pie­cho­ty zastę­pu­jąc kara­bi­ny powta­rzal­ne. Podczas IIwś powsta­ła japoń­ska pro­to­ty­po­wa kopia kara­bi­nu M1 pod ozna­cze­niem Go Shiki Kenju (Typ 5). Karabin Go Shiki Kenju zasi­la­ny był japoń­skim nabo­jem kara­bi­no­wym 7,7x46SR mm. Co cie­ka­we na kara­bi­nie Garanda wzo­ro­wa­ny był rów­nież kara­bi­nek samo­pow­ta­rzal­ny skon­stru­owa­ny przez Michaiła Kałasznikowa w 1944r. Karabinek samo­pow­ta­rzal­ny Michaiła Kałasznikowa nie został wpro­wa­dzo­ny do uzbro­je­nia, jed­nak na jego pod­sta­wie skon­stru­owa­no kara­bi­nek auto­ma­tycz­ny AK, któ­re­go zamek i suwa­dło przy­po­mi­na­ją ele­men­ty z kara­bi­nu M1. Następca kara­bi­nu samo­pow­ta­rzal­ne­go M1 to kara­bin auto­ma­tycz­ny M14.

wer­sja	M1 Garand
nabój	7,62x63mm
pręd­kość począt­ko­wa pocisku	850m/s
dłu­gość lufy	609mm
dłu­gość	1107mm
masa	4,3kg z zała­do­wa­nym ładowniki