Nagant wz. 1895

Autorem arty­ku­łu jest Przemysław Konicki, źró­dło www.opisybroni.republika.pl/Nagant_1895

Nagant wz. 1895 to bel­gij­ski rewol­wer skon­stru­owa­ny pod koniec XIXw przez Leona Naganta oraz Emila Naganta. Broń bra­ła udział w kon­kur­sie na nowy rewol­wer dla armii rosyj­skiej razem z rewol­we­rem Henri Piepera oraz Siergieja Mosina. Rewolwer Naganta wygrał kon­kurs i został wpro­wa­dzo­ny do uzbro­je­nia armii rosyj­skiej w 1895r jako ​„3 liniej­nyj rie­wol­wier systie­ma Naganta obraz­ca 1895 goda”, broń była następ­cą rewol­we­ru Smith and Wesoon Model 3 zasi­la­ne­go nabo­jem .44 Russian. Linia to rosyj­ska jed­nost­ka dłu­go­ści wyno­szą­ca 0,1 cala, tak więc 3 linie to kali­ber 7,62mm. Pierwsze rewol­we­ry Naganta dla armii rosyj­skiej pocho­dzi­ły z bel­gij­skich zakła­dów znaj­du­ją­cych się w Liege, od 1898 roz­po­czę­to nato­miast licen­cyj­ną pro­duk­cję rewol­we­ru w rosyj­skich zakła­dach znaj­du­ją­cych się w Tule. Nagant to jedy­ny popu­lar­ny rewol­wer gazosz­czel­ny. Brak prze­dmu­chów pomię­dzy bęben­kiem a lufą w rewol­we­rach tego typu powo­du­je nie­znacz­nie więk­szą pręd­kość począt­ko­wą poci­sku (oko­ło 2 pro­cent), jed­nak rewol­we­ry gazosz­czel­ne cha­rak­te­ry­zu­ją się bar­dziej skom­pli­ko­wa­ną kon­struk­cją od ​„kla­sycz­nych” rewolwerów.

Konstrukcja Naganta

Nagant to rewol­wer gazosz­czel­ny na nabój 7,62x38R mm z poci­skiem umiesz­czo­nym cał­ko­wi­cie wewnątrz łuski oraz łuską z wysta­ją­cą kry­zą. Początkowo zakła­da­no ele­bo­ro­wa­nie naboi pro­chem bez­dym­nym, jed­nak po roz­po­czę­ciu pro­duk­cji seryj­nej zaczę­to ela­bo­ro­wać nabo­je pro­chem czar­nym. Do sto­so­wa­nia pro­chu bez­dym­ne­go powró­co­no w okre­sie mię­dzy­wo­jen­nym. Nagant posia­da szkie­let jed­no­li­ty oraz bębe­nek sta­ły na 7 naboi (brak moż­li­wo­ści ​„zła­ma­nia” szkie­le­tu czy wychy­le­nia bęben­ka do łado­wa­nia bro­ni). Ładowanie odby­wa się poje­dyn­czy­mi nabo­ja­mi po odchy­le­niu pokry­wy bęben­ka umiesz­czo­nej po lewej stro­nie szkie­le­tu. Rozładowanie odby­wa się poprzez poje­dyn­cze wybi­ja­nie łusek z komór nabo­jo­wych przy uży­ciu umiesz­czo­ne­go pod lufą stem­pel­ka. Przed strza­łem bębe­nek dopy­cha­ny jest w przed­nie poło­że­nie przez zacisk nabo­jo­wy, dzię­ki cze­mu bębe­nek nacho­dzi na lufę a przed­nia część łuski ​„wcho­dzi” do wlo­to­wej czę­ści lufy. Rozwiązanie takie powo­du­je uszczel­nie­nie bęben­ka i lufy, jed­nak może spo­wo­do­wać brak moż­li­wo­ści odda­nia następ­ne­go strza­łu w przy­pad­ku zaklesz­cze­nia łuski we wlo­to­wej czę­ści lufy. Dla porów­na­nia ryzy­ko zaklesz­cze­nia łuski we wlo­to­wej czę­ści lufy nie wystę­pu­je w przy­pad­ku ​„kla­sycz­nych” rewol­we­rów. Jeśli bębe­nek Naganta nie zosta­nie dopchnię­ty w przed­nie poło­że­nie, z bro­ni nie moż­na oddać strza­łu. Na zewnętrz­nej powierzch­ni bęben­ka znaj­du­ją się wzdłuż­ne wgłę­bie­nia współ­pra­cu­ją­ce z zapad­ką usta­la­ją­cą bębe­nek pod­czas strza­łu. Rewolwer wystę­po­wał w wer­sji ​„ofi­cer­skiej” wypo­sa­żo­nej w mecha­nizm spu­sto­wy z samo­na­pi­na­niem oraz wer­sji ​„żoł­nier­skiej” (zna­na rów­nież jako ​„pod­ofi­cer­ska”) z mecha­ni­zmem spu­sto­wym bez samo­na­pi­na­nia. W latach 20. Sowieci zmo­dy­fi­ko­wa­li więk­szość rewol­we­rów wer­sji ​„żoł­nier­skiej” poprzez doda­nie samo­na­pi­na­nia. Niezależnie od wer­sji zasto­so­wa­no mecha­nizm ude­rze­nio­wy z kur­kiem zewnętrz­nym oraz igli­cą sta­łą umiesz­czo­ną na kur­ku. Broń podob­nie jak więk­szość rewol­we­rów nie zosta­ła wypo­sa­żo­na w bez­piecz­nik nastaw­ny. Rewolwer moż­na nato­miast zabez­pie­czyć poprzez usta­wie­nie kur­ka na zębie zabez­pie­cza­ją­cym. Po lewej oraz pra­wej stro­nie chwy­tu znaj­du­ją się okład­ki wyko­na­ne z drew­na lub two­rzy­wa sztucz­ne­go. Zastosowano sta­łe mecha­nicz­ne przy­rzą­dy celow­ni­cze skła­da­ją­ce się z umiesz­czo­nej na lufie musz­ki oraz szczer­bin­ki znaj­du­ją­cej się na gór­nej powierzch­ni szkie­le­tu. Przyrządy celow­ni­cze usta­wio­ne są na odle­głość 25m.

Inne wersje Naganta

Nagant 1910 to bel­gij­ska wer­sja na nabój 7,62x38R mm, wypo­sa­żo­na w wychy­la­ny na pra­wą stro­nę bro­ni bębe­nek o pojem­no­ści 7 naboi. Zastosowanie wychy­la­ne­go bęben­ka umoż­li­wia uzy­ska­nie więk­szej szyb­ko­strzel­no­ści prak­tycz­nej, jed­nak nale­ży zazna­czyć że wychy­la­nie bęben­ka na pra­wą stro­nę bro­ni jest nie­ty­po­wym i nie­zbyt uda­nym roz­wią­ża­niem, bio­rąc pod uwa­gę że więk­szość strzel­ców jest pra­wo­ręcz­nych. Nagant 1910 nie był pro­du­ko­wa­ny w dużych ilo­ściach, podob­nie jak inne wer­sje Naganta z wychy­la­nym bębenkiem

Nagant Komandirskij to skon­stru­owa­na 1923r radziec­ka wer­sja skró­co­na wypo­sa­żo­na w krót­ką lufę oraz krót­ki chwyt. Rewolwer strze­lał nabo­jem 7,62x38R mm oraz posia­dał bębe­nek o pojem­no­ści 7 naboi. Zastosowano mecha­nizm spu­sto­wy z samo­na­pi­na­niem. Nagant Komandirskij sta­no­wił uzbro­je­nie star­szych ofi­ce­rów oraz wyko­rzy­sty­wa­ny był w NKWD

Nagant Smirskij to skon­stru­owa­na w 1925r radziec­ka wer­sja zasi­la­na nabo­jem bocz­ne­go zapło­nu .22LR (5,6x15mm). Rewolwery pro­du­ko­wa­ne seryj­nie wypo­sa­żo­ne były w lufę oraz bębe­nek stan­dar­do­wo dosto­so­wa­ne do nabo­ju .22LR. Początkowo sto­so­wa­no bębe­nek któ­ry nie nacho­dził na lufę przed odda­niem strza­łu, jed­nak osta­tecz­nie broń wypo­sa­żo­na była w bębe­nek prze­su­wa­ją­cy się do przo­du i nacho­dzą­cy na lufę (jed­nak przed­nia część łuski nabo­ju .22LR nie ​„wcho­dzi­ła” do wlo­to­wej czę­ści lufy). Smirskij Nagant w porów­na­niu do ​„stan­dar­do­wej” wer­sji posia­dał inny zacisk nabo­jo­wy oraz nowy kurek. Zastosowano mecha­nizm spu­sto­wy bez samo­na­pi­na­nia. Produkcja seryj­na trwa­ła od 1926r do 1939r. Na pod­sta­wie Smirskij Naganta skon­stru­owa­no pro­du­ko­wa­ną w nie­wiel­kich ilo­ściach dosto­so­wa­ną do nabo­ju .22LR wer­sję skróconą

Nagant wystę­po­wał w radziec­kiej wer­sji wytłu­mio­nej z inte­gral­nym tłu­mi­kiem dźwię­ku. Zastosowano lufę o ​„stan­dar­do­wej” dłu­go­ści, jed­nak broń pozba­wio­na była musz­ki oraz stem­pel­ka do wybi­ja­nia łusek z komór nabo­jo­wych. Rewolwer strze­lał nabo­jem 7,62x38R mm. Pocisk wystrze­lo­ny z bro­ni zasi­la­nej tym nabo­jem nie osią­ga pręd­ko­ści dźwię­ku, tak więc nie było koniecz­ne sto­so­wa­nie spe­cjal­nych naboi podźwię­ko­wych. Nagant to rewol­wer gazosz­czel­ny, co uła­twia wytłu­mie­nie ze wzglę­du na brak prze­dmu­chów pomię­dzy bęben­kiem a lufą. Broń wyko­rzy­sty­wa­na była przez NKWD

Tłumiki dźwięku

Nagant wystę­po­wał w wer­sji wytłu­mio­nej z inte­gral­nym tłu­mi­kiem dźwię­ku, jed­nak w ZSRR pra­co­wa­no rów­nież nad odłą­cza­ny­mi tłu­mi­ka­mi dźwię­ku prze­zna­czo­ny­mi do Naganta. Jeden z tłu­mi­ków dźwię­ku (tłu­mik Pribor Bramit) to skon­stru­owa­ny przez bra­ci Mitin tłu­mik jed­no­stop­nio­wy z dzie­się­cio­ma prze­gro­da­mi wyko­na­ny­mi z gumy. Podczas strze­la­nia wyko­rzy­sty­wa­no spe­cjal­ne nabo­je z poci­skiem ostro­łu­ko­wym. Bracia Mitin skon­stru­owa­li rów­nież tłu­mik dźwię­ku pod posta­cią dodat­ko­we­go bęben­ka zakła­da­ne­go na koniec lufy. Podczas strze­la­nia wyko­rzy­sty­wa­no nabój z poci­skiem pod­ka­li­bro­wym umiesz­czo­nym w sabo­cie. Po strza­le sabot zatrzy­my­wał się w zakła­da­nym na lufę bęben­ku, uszczel­nia­jąc tym samym prze­wód lufy, nato­miast pocisk wyla­ty­wał z lufy. Po cof­nię­ciu się bęben­ka gazy pro­cho­we wyla­ty­wa­ły z lufy szcze­li­ną pomię­dzy bęben­kiem a lufą. Bębenek nabo­jo­wy obra­cał się razem z umiesz­czo­nym na koń­cu lufy tłu­mi­kiem. Po zakoń­cze­niu strze­la­nia nale­ża­ło usu­nąć z tłu­mi­ka saboty.

Inne naboje

Nagant strze­la nabo­jem 7,62x38R mm, jed­nak bez mody­fi­ka­cji może rów­nież strze­lać nabo­ja­mi .32 SW, .32 SW Long oraz .32 HR Magnum. Należy jed­nak zazna­czyć że strze­la­nie tymi nabo­ja­mi ze ​„stan­dar­do­we­go” Naganta nie jest zale­ca­ne oraz powo­du­je prze­dmu­chy pomię­dzy bęben­kiem a lufą. Aby dosto­so­wać broń do nabo­ju .22LR Sowieci pro­du­ko­wa­li zesta­wy kon­wer­syj­ne skła­da­ją­ce się z wkład­ki do lufy oraz nowe­go bęben­ka. Rewolwer po prze­pro­wa­dze­niu kon­wer­sji wypo­sa­żo­ny był w ​„stan­dar­do­wy” zacisk nabo­jo­wy oraz kurek, tak więc aby igli­ca ude­rza­ła w kry­zę łuski, bębe­nek usta­wio­ny był pod nie­wiel­kim kątem w sto­sun­ku do lufy. Po odda­niu strza­łu pocisk ​„wcho­dził” do lufy pod kątem, co nie wpły­wa­ło dobrze na cel­ność. Nagant może być rów­nież wypo­sa­żo­ny w rów­no­le­gły do lufy bębe­nek prze­zna­czo­ny do strze­la­nia nabo­jem pisto­le­to­wym 7,65x17SR mm (.32 SW). Nagant mógł być rów­nież prze­ka­li­bro­wa­ny do nabo­ju pisto­le­to­we­go 7,62x25mm, jed­nak tego typu mody­fi­ka­cja nie była sto­so­wa­na w dużych ilościach.

Nagant w Polsce

Po odzy­ska­niu przez Polskę nie­pod­le­gło­ści Naganty uży­wa­ne były w Wojsku Polskim oraz pol­skiej Policji Państwowej. W Wojsku Polskim następ­cą Naganta był pisto­let samo­pow­ta­rzal­ny Vis wz. 35, nato­miast Naganty pozo­sta­ły pod­sta­wo­wą bro­nią krót­ką Policji Państwowej. Państwowa Wytwórni Uzbrojenia od wcze­snych lat 30. pro­du­ko­wa­ła Naganta dla Policji Państwowej oraz Ministerstwa Poczty i Telegrafów. Polska wer­sja Naganta zna­na jako Ng 30, w porów­na­niu do rewol­we­rów pro­duk­cji rosyj­skiej i radziec­kiej, cha­rak­te­ry­zo­wa­ła się nie­znacz­nie inną masą i dłu­go­ścią oraz innym kształ­tem musz­ki, stem­pel­ka i kur­ka. Rewolwery Ng 30 pokry­wa­ne były cha­rak­te­ry­stycz­ną dla pol­skiej bro­ni ciem­no­nie­bie­ską oksy­dą. Po zakoń­cze­niu IIwś rewol­wer Nagant wyko­rzy­sty­wa­ny był w Wojsku Polskim oraz Milicji Obywatelskiej, gdzie zastą­pio­ny został przez pisto­let samo­pow­ta­rzal­ny TT.

Nagant ogółem

Nagant to broń o dość nie­ty­po­wej jak na rewol­wer kon­struk­cji, ze wzglę­du na brak prze­dmu­chów pomię­dzy bęben­kiem a lufą. Nagant był bro­nią cel­ną i nie­za­wod­ną, jed­nak cha­rak­te­ry­zo­wał się dość skom­pli­ko­wa­ną kon­struk­cją oraz nie­wiel­ką szyb­ko­strzel­no­ścią prak­tycz­ną ze wzglę­du na brak wychy­la­ne­go bęben­ka. Produkcja rewol­we­ru trwa­ła w ZSRR do 1948r, jego następ­cą był pisto­let samo­pow­ta­rzal­ny TT wpro­wa­dzo­ny do uzbro­je­nia w 1930r. Ogółem wypro­du­ko­wa­no oko­ło 2,5 milio­na Nagantów.

Nagant wz. 1985, widocz­na rów­nież kabu­ra, smycz oraz pudeł­ko naboi. Za zdję­cie dzię­ku­ję Visowi z forum Strzelecka.net

Wnętrze lufy Naganta wz. 1895. Za zdję­cie dzię­ku­ję Visowi

Nagant wz. 1895 z wyję­tym bęben­kiem i napię­tym kur­kiem. Za zdję­cie dzię­ku­ję Visowi

Naganta w wer­sji na nabój .22LR