P‑64

Pistolet P‑64 – pierw­szy pol­ski powo­jen­ny pisto­let. Jego twór­ca­mi według kolej­no­ści w doku­men­cie paten­to­wym nr 54822 są nastę­pu­ją­cy ofi­ce­ro­wie Ludowego Wojska Polskiego: Mieczysław Adamczyk, Witold Czepukajtis, Romuald Zimny, Henryk Adamczyk, Stanisław Kaczmarski, Jerzy Pyzel. Przedmiotem zastrze­żeń paten­to­wych jest wyłącz­nik w kształ­cie wydłu­żo­nej płyt­ki, prze­su­wa­ją­cej się w szkie­le­cie. Umożliwia on zabez­pie­cze­nie pisto­le­tu przed przed­wcze­snym i przy­pad­ko­wym strza­łem. P‑64 był do nie­daw­na naj­mniej­szym pisto­le­tem zasi­la­nym nabo­jem 9 mm Makarowa.

Roboczą nazwą pisto­le­tu był skrót ​„CZAK”, któ­ry jest uży­wa­ny do dzi­siaj w potocz­nej nazwie pisto­le­tu. Skrót pocho­dzi od pierw­szych liter nazwisk kon­struk­to­rów bro­ni, poza lite­rą ​„P” – Jerzy Pyzel, któ­ry przy­stą­pił do zespo­łu kon­struk­cyj­ne­go po usta­le­niu już nazwy. Natomiast lite­ra ​„A” doty­czy oby­dwu kon­struk­to­rów z tym samym nazwiskiem.

Prace nad nim roz­po­czę­ły się w dru­giej poło­wie lat pięć­dzie­sią­tych XX wie­ku. Powstało kil­ka prototypów:
– WiR wz. 1957 – Piotra Wilniewczyca i Stanisława Rojka,
– pisto­let wz. 58,
– CZAK Model P (wer­sja milicyjna),
– CZAK Model W (wer­sja woj­sko­wa) – obie wer­sje zosta­ły opra­co­wa­ne przez zespół ofi­ce­rów służ­by uzbro­je­nia LWP

Model woj­sko­wy róż­nił się od mili­cyj­ne­go masą mniej­szą o 20 g, lufą dłuż­szą o 8 mm, sze­ro­ko­ścią mniej­szą o 4 mm i wyso­ko­ścią o 2 mm, więk­szą dłu­go­ścią cał­ko­wi­tą o 5 mm, oraz więk­szą pojem­no­ścią maga­zyn­ka o jeden nabój. Różniły się też mniej­szą siłą naci­sku na spust przy samo­na­pi­na­niu o 30 N.

Badania tech­nicz­ne i eks­plo­ata­cyj­ne pro­to­ty­pów wyka­za­ły, że wyma­ga­nia Ministerstwa Spraw Wewnętrznych speł­nia pisto­let ​„CZAK” w wer­sji mili­cyj­nej. Prototyp ten skie­ro­wa­no do dal­sze­go udo­sko­na­le­nia i przy­sto­so­wa­nia do pro­duk­cji seryj­nej. W poło­wie lat sześć­dzie­sią­tych roz­po­czę­to pro­duk­cję seryj­ną tych pisto­le­tów i zaczę­to wpro­wa­dza­nie ich na uzbro­je­nie woj­ska i Służby Bezpieczeństwa pod ofi­cjal­na nazwą: 9 mm pisto­let wz. 1964 i skró­tem P‑64, gdzie zaczął wypie­rać radziec­ki pisto­let TT.

Wkrótce po wpro­wa­dze­niu pisto­le­tu P‑64 do uzbro­je­nia oka­za­ło się, że dobrze speł­nia rolę bro­ni prze­zna­czo­nej do ukry­te­go prze­no­sze­nia i samo­obro­ny, ale jego war­tość jako bro­ni woj­sko­wej jest niska. Dlatego w WITU roz­po­czę­to pra­ce nad pisto­le­tem lepiej speł­nia­ją­cym wyma­ga­nia Wojska Polskiego. Efektem tych prac były pro­to­ty­po­we pisto­le­ty P‑70 i P‑75. Ostatecznie następ­cą P‑64 w armii został wpro­wa­dzo­ny do uzbro­je­nia na począt­ku lat 80. P‑83. Mimo zaku­pu dużej licz­by now­szych pisto­le­tów P‑83 a następ­nie Walther P99, poli­cja w Polsce nadal uży­wa tej bro­ni, a ter­min cał­ko­wi­te­go jej wyco­fa­nia z jed­no­stek poli­cji jest nieznany.