M4 Carbine (Colt Model 920), znany cześniej jako XM4 (Colt Model 720), to amerykański karabinek automatyczny skonstruowany w firmie Colt’s Patent Firearms na podstawie karabinka automatycznego Colt Model 727 (Colt Model 727 powstał przed Coltem Model 720). W 1994r wprowadzono do uzbrojenia amerykańskiej armii karabinek M4 Carbine oraz zgłoszono zamówienie na zmodyfikowane karabinki M4A1 Carbine (Colt Model 921). Obie konstrukcje początkowo miały zastąpić subkarabinki XM177E2 i karabinki M16A1 Carbine wykorzystywane w oddziałach specjalnych oraz pistolety maszynowe M3 „Grease Gun” wykorzystywane przez załogi wozów bojowych. Ostatecznie jednak M4 i M4A1 zastąpiły nie tylko wspomniane wcześniej konstrukcje, lecz również stały się podstawowym uzbrojeniem amerykańskiej armii, zastępując w tej roli „pełnowymiarowe” M16A2.
Colt Model 727
Colt Model 727 (znany również jako Abu Dhabi Carbine) to amerykański karabinek automatyczny skonstruowany w firmie Colt’s Patent Firearms dla sił zbrojnych Zjednoczonych Emiratów Arabskich. Broń skonstruowano na podstawie karabinka M16A2 Carbine (Colt Model 723). Colt Model 727 działa na zasadzie odprowadzania gazów prochowych przez boczny otwór w lufie, karabinek posiada typowy dla M16 i jego odmian układ gazowy pozbawiony tłoka. Ryglowanie następuje poprzez obrót zamka, po wystrzeleniu z magazynka ostatniego naboju zespół ruchomy zatrzymuje się w tylnym położeniu. Dźwignia zatrzasku zamka umożliwiająca zwolnienie zespołu ruchomego w przednie położenie znajduje się z lewej strony komory spustowej nad gniazdem magazynka. Colt Model 727 zasilany jest standardowym natowskim małokalibrowym nabojem pośrednim 5,56x45mm z pociskiem SS109. Skok gwintu lufy nie jest dostosowany do naboju 5,56x45mm z pociskiem M193, dlatego też wykorzystanie tego pocisku będzie wiązało się z nienajlepszą celnością. Zasilanie odbywa się z dwurzędowych magazynków pudełkowych z dwurzędowym wyprowadzeniem o pojemności 20 lub 30 naboi (takie same jak w M16), możliwe jest również wykorzystanie innych magazynków pasujących do gniazda M16 np. magazynków siodłowych C‑Mag o pojemności 100 naboi. Przycisk zatrzasku magazynka znajduje się z prawej strony komory spustowej nad przednią częścią kabłąka spustu, komora spustowa w okolicach kabłąka spustu ma kształt utrudniający przypadkowe zwolnienie magazynka. Zastosowano mechanizm uderzeniowy z kurkiem zakrytym oraz mechanizm spustowy umożliwiający strzelanie ogniem pojedynczym i ciągłym, skrzydełko przełącznika rodzaju ognia pełniące jednocześnie funkcję bezpiecznika znajduje się z lewej strony komory spustowej nad chwytem pistoletowym. Z prawej strony komory zamkowej za oknem wyrzutowym znajduje się występ zmieniający kąt wyrzutu łusek (odbijacz łusek), element ten powoduje że podczas strzelania z lewego ramienia łuski nie uderzają w twarz strzelca. Rączka zamkowa pozostaje nieruchoma podczas strzelania. Dopchnięcie za pomocą rączki zamkowej zespołu ruchomego który nie chce dojść w przednie położenie (np. z powodu zanieczyszczeń) nie jest możliwe, dlatego też z prawej strony komory zamkowej nad chwytem pistoletowym umieszczono ręczny dosyłacz zamka. Zastosowano wykonany z tworzywa sztucznego chwyt pistoletowy z występem oddzielającym palec środkowy od reszty palców oraz wysuwaną kolbę teleskopową o dwóch położeniach która porusza się na tulei wewnątrz której znajduje się sprężyna powrotna. Nakładka na lufę ma taki sam kształt jak łoże, odłączenie łoża umożliwia zamontowanie pod lufą granatnika podwieszanego M203. Zastosowano lufę o długości 368mm (14,5 cala) która na odcinku pomiędzy tłumikiem płomieni a łożem charakteryzuje się pogrubionymi ściankami. Wokół zewnętrznej środkowej części pogrubionego odcinka lufy znajduje się poprzeczny rowek ułatwiający zamontowanie granatnika M203 (lufa tego typu w źródłach anglojęzycznych określana jest jako „step cut”). Na końcu lufy znajduje się szczelinowy tłumik płomieni pełniący jednocześnie rolę osłabiacza podrzutu. Colt Model 727 posiada przyrządy celownicze składające się z muszki i zamontowanego na chwycie transportowym celownika przerzutowego z przeziernikiem. Regulowany w pionie i poziomie celownik (taki sam jak w M16A2) posiada nastawy do 800m.
Konstrukcja karabinka M4 Carbine
M4 Carbine (Colt Model 920) działa na zasadzie odprowadzania gazów prochowych przez boczny otwór w lufie, zastosowano układ gazowy pozbawiony tłoka. Ryglowanie następuje poprzez obrót zamka, po wystrzeleniu z magazynka ostatniego naboju zespół ruchomy zatrzymuje się w tylnym położeniu. Karabinek zasilany jest nabojem 5,56x45mm z pociskiem SS109, zastosowany skok gwintu lufy nie nadaje się do celnego strzelania nabojem z pociskiem M193. Zasilanie odbywa się z dwurzędowych magazynków pudełkowych z dwurzędowym wyprowadzeniem o pojemności 20 oraz 30 naboi (takie same jak w M16) lub innych magazynków pasujących do gniazda M16. Komora spustowa w okolicach przycisku zatrzasku magazynka ma kształt utrudniający przypadkowe zwolnienie magazynka. M4 Carbine posiada zmodyfikowane aluminiowe osłony umieszczone wewnątrz łoża i nakładki na lufę, zmodyfikowane osłony mają lepiej ograniczać nagrzewanie się łoża i nakładki na lufę podczas intensywnego strzelania. Zastosowano lufę długości 368mm o pogrubionych ściankach pomiędzy łożem a tłumikiem płomieni, wokół zewnętrznej środkowej części pogrubionego odcinka znajduje się poprzeczny rowek ułatwiający zamontowanie granatnika podwieszanego M203 (lufa „step cut”). Na końcu lufy znajduje się tłumik płomieni pełniący również rolę osłabiacza podrzutu. Z prawej strony komory zamkowej znajduje się odbijacz łusek oraz ręczny dosyłacz zamka. M4 Carbine wyposażony jest w mechanizm uderzeniowy z kurkiem zakrytym oraz mechanizm spustowy umożliwiający strzelanie ogniem pojedynczym i 3 strzałowymi seriami (natomiast pozbawiony nastawy umożliwiającej strzelanie ogniem ciągłym). Co ciekawe ogranicznik długości serii powoduje, że podczas strzelania ogniem pojedynczym siła spustu jest inna za pierwszym, drugim oraz trzecim strzałem. Podczas strzału czwartego siła spustu będzie natomiast taka sama jak za pierwszym strzałem, podczas strzału piątego taka sama jak za drugim strzałem, podczas strzału szóstego taka sama jak za trzecim strzałem. Ogólnie nie jest to dobra cecha, dodam że istnieją konstrukcje z ogranicznikiem długości serii w których ona nie występuje (np. FN FNC). M4 Carbine posiada wysuwaną kolbę teleskopową o regulowanej długości (4 położenia) poruszającą się na tulei wewnątrz której znajduje się sprężyna powrotna. Wykonany z tworzywa sztucznego chwyt pistoletowy charakteryzuje się występem oddzielającym palec środkowy od reszty palców. Kształt łoża jest taki sam jak nakładki na lufę, odłączenie łoża umożliwia zamontowanie granatnika M203. Łoże oraz nakładka na lufę mają inny kształt niż elementy pochodzące z karabinka Colt Model 727. Karabinki XM4 posiadały integralny chwyt transportowy, natomiast karabinki M4 posiadają odłączany chwyt transportowy mocowany na uniwersalnej szynie montażowej Picatinny. Zastosowano przyrządy celownicze składające się z muszki oraz celownika przerzutowego z przeziernikiem. Regulowany w pionie i poziomie celownik posiada przeziernik przeznaczony do strzelania na odległościach 0–200m oraz przeziernik przeznaczony do strzelania na odległościach 300–600m.
M4A1 Carbine
M4A1 Carbine (Colt Model 921) to zmodyfikowana wersja karabinka M4 Carbine (Colt Model 920). Broń działa na zasadzie odprowadzania gazów prochowych przez boczny otwór w lufie, zastosowano układ gazowy bez tłoka. Ryglowanie odbywa się poprzez obrót zamka, po wystrzeleniu z magazynka ostatniego naboju zespół ruchomy zatrzymuje się w tylnym położeniu. M4A1 zasilany jest nabojem 5,56x45mm z pociskiem SS109, zastosowany skok gwintu lufy nie nadaje się do celnego strzelania nabojem z pociskiem M193. Zasilanie odbywa się z dwurzędowych magazynków pudełkowych z dwurzędowym wyprowadzeniem o pojemności 20 oraz 30 naboi (takie same jak w M16) lub innych magazynków pasujących do gniazda M16. Komora spustowa wokół przycisku zatrzasku magazynka ma kształt utrudniający przypadkowe zwolnienie magazynka, po prawej strony komory zamkowej umieszczono odbijacz łusek oraz ręczny dosyłacz zamka. M4A1 posiada mechanizm uderzeniowy z kurkiem zakrytym oraz mechanizm spustowy umożliwiający strzelanie ogniem pojedynczym i ciągłym. Brak ogranicznika długości serii powoduje że siła spustu podczas strzelania ogniem pojedynczym jest za każdym strzałem praktycznie taka sama. Łoże oraz nakładka na lufę nie różnią się od tych z M4, odłączenie łoża umożliwia zamontowanie granatnika podwieszanego M203. Karabinek posiada wykonany z tworzywa sztucznego chwyt pistoletowy z występem oddzielającym palec środkowy od reszty palców oraz wysuwaną kolbę teleskopową o czterech położeniach która porusza się na tulei wewnątrz której znajduje się sprężyna powrotna. Lufa „step cut” o długości 368mm ma taki sam kształt jak w karabinkach Colt Model 727 i M4 Carbine, na końcu lufy znajduje się szczelinowy tłumik płomieni pełniący jednocześnie rolę osłabiacza podrzutu. Broń wyposażona jest w chwyt transportowy zamontowany na uniwersalnej szynie montażowej Picatinny, zdjęcie z szyny chwytu transportowego umożliwia zamontowanie na szynie montażowej celownika optycznego lub elektrooptycznego (w karabinkach Colt Model 727 i XM4 celowniki optyczne lub elektrooptyczne montowano na chwycie transportowym, jednak taki sposób montażu utrudniał składanie się do strzału). Zastosowano przyrządy celownicze składające się z muszki oraz umieszczonego na chwycie transportowym celownika przerzutowego. Regulowany w pionie i poziomie celownik posiada przeziernik przeznaczony do strzelania na odległościach 0–200m oraz przeziernik przeznaczony do strzelania na odległościach 300–600m.
SOPMOD
SOPMOD (Special Operation Peculiar Modyfication) to zestaw osprzętu przeznaczony dla karabinka M4A1. W skład zestawu SOPMOD wchodzi system RIS (Rail Interface System), celownik optyczny ACOG (Advenced Combat Optical Gunsight) TA01NSN o powiększeniu 4x, celownik kolimatorowy M68 (oznaczenie producenta Aimpoint Comp M, początkowo zakładano jednak wykorzystanie celownika ACOG Reflex), celownik noktowizyjny AN/PVS‑2, dodatkowy składany celownik mechaniczny montowany na szynie Picatinny, wskaźnik laserowy AN/PEQ‑2 z promieniem widocznym jedynie w noktowizji, dodatkowy wskaźnik laserowy z promieniem widocznym gołym okiem, granatnik podwieszany M203A1, przedni chwyt pistoletowy, tłumik dźwięku M4QD (Quick Detachable) oraz latarka taktyczna. System RIS składa się z czterech uniwersalnych szyn montażowych Picatinny zamontowanych na dole łoża, po lewej stronie nakładki na lufę, po prawej stronie nakładki na lufę oraz u góry nakładki na lufę. Na szynach montażowych które nie są wykorzystywane można zamontować zakrywające je osłony wykonane z tworzywa sztucznego. M4A1 Carbine wyposażony w osprzęt wchodzący w skład zestawu SOPMOD nosi oznaczenie M4A1 SOPMOD.
M4 Carbine ogółem
Karabinki Colt Model 727, M4 oraz M4A1 to konstrukcje lekkie, poręczne oraz posiadające dobrą ergonomię. Wspomniane karabinki wyposażone są w lufę o długości 368mm, jednak mimo tego podczas strzelania na odległościach do 200m charakteryzują się porównywalną celnością do „pełnowymiarowego” M16A2 z lufą o długości 508mm (20 cali). Podczas strzelania na duże odległości siła obalające pocisku wystrzelonego z M4 jest jednak znacznie mniejsza niż siła obalająca pocisku wystrzelonego z M16A2. Otóż siła obalająca pocisku z naboju 5,56x45mm (zarówno M193 jak i SS109) zależy w dużym stopniu od fragmentacji, jednak aby pocisk fragmentował po uderzeniu w cel musi posiadać odpowiednią prędkość. Dłuższa lufa zapewnia oczywiście większą prędkość początkową pocisku, dlatego też pocisk wystrzelony z M16A2 posiada odpowiednią dla fragmentacji prędkość na odległościach do 200m, natomiast pocisk wystrzelony z M4 Carbine posiada odpowiednią dla fragmentacji prędkość jedynie na odległościach do 100m. Zarzuty wobec siły obalającej pocisku wystrzelonego z M4 Carbine spowodowały zamówienie naboju 5,56x45mm z pociskiem Mk 262 oraz naboju 5,56x45mm z pociskiem Mk 262 Mod 1, oba naboje wykorzystywane są przez żołnierzy amerykańskich jednostek specjalnych. Pocisk Mk 262 Mod 1 wystrzelony z karabinka M4 posiada odpowiednią dla fragmentacji prędkość na odległościach do 250m, natomiast ten sam pocisk wystrzelony z M16A2 posiada odpowiednią dla fragmentacji prędkość na odległościach do 300m.
M4A1 w Polsce
Odmiany karabinka M4A1 wykorzystywane są przez żołnierzy polskiej jednostki specjalnej GROM. Należy jednak zaznaczyć że nie są to „prawdziwe” M4A1 (Colt Model 921), lecz karabinki SR-16 M4 wyprodukowane w firmie Knight’s Arnament Company oraz karabinki XM15-ES2 M4A3 wyprodukowane w firmie Bushmaster Firearms. Co ciekawe starsze karabinki produkcji Knight’s Arnament Company cieszą się lepszą opinią niż nowsze karabinki produkcji Bushmaster Firearms. Obie konstrukcje pozostają podstawową bronią wykorzystywaną w jednostce specjalnej GROM, jednak najprawdopodobniej zostaną zastąpione karabinkami HK416. Odmiany karabinka M4A1 nie stanowią natomiast podstawowego uzbrojenia sekcji działań specjalnych marynarki wojennej (Formoza), która wykorzystuje niemieckie karabinki automatyczne G36KV.
wersja
|
M4A1
|
nabój
|
5,56x45mm z pociskiem SS109
|
prędkość początkowa pocisku
|
884m/s
|
długość lufy
|
368mm
|
długość
|
757mm z kolbą maksymalnie
wsuniętą
838 z kolbą maksymalnie
wysuniętą
|
masa
|
2,5kg bez magazynka
3,2kg z pełnym magazynkiem
na 30 naboi
|
magazynek
|
dwurzędowy pudełkowy na 20
lub 30 naboi
|
szybkostrzelność teoretyczna
|
850 strzałów na minutę
|