FG42

FG42 (Fallschirmjägergewehr 42) to nie­miec­ki kara­bin auto­ma­tycz­ny skon­stru­owa­ny przez Louisa Stange w fir­mie Rheinmetall. Karabin powstał aby speł­nić zapo­trze­bo­wa­nie spa­do­chro­nia­rzy na broń cha­rak­te­ry­zu­ją­cą się moż­li­wo­ścią pro­wa­dze­nia ognia cią­głe­go, dużą szyb­ko­strzel­no­ścią prak­tycz­ną, spo­rym zasię­giem sku­tecz­nym, małą masą oraz nie­wiel­ką dłu­go­ścią. Broń mia­ła rów­nież umoż­li­wić wal­kę wręcz oraz mio­ta­nie gra­na­tów nasad­ko­wych. Karabin w zało­że­niach miał więc łączyć cechy pisto­le­tu maszy­no­we­go, kara­bi­nu samo­pow­ta­rzal­ne­go oraz kara­bi­nu maszy­no­we­go. Produkcję seryj­ną pierw­szej wer­sji (FG42 Model 1) roz­po­czę­to w 1943r.

Wersje

FG42 Model 1 wypo­sa­żo­ny był w sta­lo­wą kol­bę sta­łą, skła­da­ny do przo­du dwój­nóg przy­mo­co­wa­ny do rury gazo­wej oraz sil­nie pochy­lo­ny do tyłu chwyt pisto­le­to­wy. Według nie­któ­rych opi­nii zasto­so­wa­nie takie­go chwy­tu pisto­le­to­we­go mia­ło umoż­li­wić spa­do­chro­nia­rzom pro­wa­dze­nie ognia w trak­cie opa­da­nia na spa­do­chro­nach (oso­bi­ście mam wąt­pli­wo­ści co do wia­ry­god­no­ści tej teo­rii). Ze wzglę­du na nie­wiel­ką trwa­łość ele­men­tów wypro­du­ko­wa­no jedy­nie 50 egzem­pla­rzy kara­bi­nu FG42 Model 1. Skonstruowana w 1943r wer­sja FG42 Model 2 odróż­nia­ła się od poprzed­ni­ka bar­dziej wytrzy­ma­łą kol­bą sta­lo­wą oraz zmo­dy­fi­ko­wa­nym mecha­ni­zmem ude­rze­nio­wym. FG42 Model 2 został wypro­du­ko­wa­ny w licz­bie 2000 egzem­pla­rzy. W 1944r skon­stru­owa­no FG42 n/A, była to ostat­nia wer­sja pro­du­ko­wa­na seryj­nie. FG42 n/A wypo­sa­żo­ny był w sta­łą kol­bę drew­nia­ną, nie pochy­lo­ny do tyłu chwyt pisto­le­to­wy, skła­da­ny do tyłu dwój­nóg przy­mo­co­wa­ny do lufy, zmo­dy­fi­ko­wa­ne urzą­dze­nie wylo­to­we, odbi­jacz zmie­nia­ją­cy kąt wyrzu­tu łusek oraz zmo­dy­fi­ko­wa­ne gniaz­do maga­zyn­ka. FG42 n/A w porów­na­niu do FG42 Model 2 cha­rak­te­ry­zo­wał się więk­szą masą oraz mniej­szą szyb­ko­strzel­no­ścią teo­re­tycz­ną. Wyprodukowano oko­ło 5000 egzem­pla­rzy kara­bi­nu FG42 n/A.

Konstrukcja karabinu FG42

FG42 dzia­ła na zasa­dzie odpro­wa­dza­nia gazów pro­cho­wych przez bocz­ny otwór w lufie, zasto­so­wa­no układ gazo­wy z tło­kiem o dłu­gim sko­ku oraz regu­la­to­rem gazo­wym. Rura gazo­wa znaj­du­je się pod lufą. Broń posia­da dwu­ry­glo­wy zamek ryglo­wa­ny poprzez obrót. Po wystrze­le­niu z maga­zyn­ka ostat­nie­go nabo­ju zamek nie zatrzy­mu­je się w tyl­nym poło­że­niu. Zastosowano bij­ni­ko­wy mecha­nizm ude­rze­nio­wy oraz mecha­nizm spu­sto­wy umoż­li­wia­ją­cy strze­la­nie ogniem poje­dyn­czym i cią­głym. Co cie­ka­we kara­bin strze­la ogniem poje­dyn­czym z zam­ka zamknię­te­go, nato­miast ogniem cią­głym z zam­ka otwar­te­go. Rozwiązanie takie umoż­li­wia cel­ne strze­la­nie ogniem poje­dyn­czym oraz inten­syw­ne strze­la­nia seria­mi ze wzglę­du na sku­tecz­ne chło­dze­nie lufy i małe ryzy­ko samo­za­pło­nu nabo­ju w komo­rze nabo­jo­wej. Mechanizm spu­sto­wy umoż­li­wia­ją­cy strze­la­nie ogniem poje­dyn­czym z zam­ka zamknię­te­go oraz ogniem cią­głym z zam­ka otwar­te­go mimo zalet nie zyskał jed­nak popu­lar­no­ści, FG42 był obok ame­ry­kań­skie­go ręcz­ne­go kara­bi­nu maszy­no­we­go Johnson M1941 jed­ną z nie­licz­nych kon­struk­cji w któ­rych zasto­so­wa­no takie roz­wią­za­nie. Skrzydełko prze­łącz­ni­ka rodza­ju ognia znaj­du­je się z lewej stro­ny komo­ry spu­sto­wej nad chwy­tem pisto­le­to­wym za skrzy­deł­kiem bez­piecz­ni­ka. FG42 zasi­la­ny jest nabo­jem kara­bi­no­wym 7,92x57mm, zasi­la­nie odby­wa się z dwu­rzę­do­wych maga­zyn­ków pudeł­ko­wych z dwu­rzę­do­wym wypro­wa­dze­niem o pojem­no­ści 10 lub 20 naboi. Magazynki sto­so­wa­ne w kara­bi­nach FG42 Model 1 oraz FG42 Model 2 nie są wymien­ne z maga­zyn­ka­mi sto­so­wa­ny­mi w wer­sji FG42 n/A. Gniazdo maga­zyn­ka znaj­du­je się z lewej stro­ny komo­ry zam­ko­wej nad chwy­tem pisto­le­to­wym. Po pra­wej stro­nie bro­ni nad chwy­tem pisto­le­to­wym znaj­du­je się nato­miast wycię­cie w któ­rym poru­sza się rucho­ma w trak­cie strze­la­nia rącz­ka zam­ko­wa. FG42 wypo­sa­żo­ny jest w nie­wy­mien­ną lufę zakoń­czo­ną wie­lo­funk­cyj­nym urzą­dze­niem wylo­to­wym peł­nią­cym rolę hamul­ca wylo­to­we­go i tłu­mi­ka pło­mie­ni. Pod lufą pomię­dzy noga­mi dwój­no­gu moż­na zamo­co­wać skła­da­ny do tyłu trój­gra­nia­sty bagnet kłu­ją­cy. Karabin jest rów­nież przy­sto­so­wa­ny do mio­ta­nia gra­na­tów nasad­ko­wych. FG42 posia­da drew­nia­ne łoże oraz kol­bę sta­łą (zależ­nie od wer­sji sta­lo­wą lub drew­nia­ną), jest to jeden z pierw­szych pro­du­ko­wa­nych seryj­nie kara­bi­nów cha­rak­te­ry­zu­ją­cych się ukła­dem linio­wym (punkt pod­par­cia kol­by na jed­nej linii z lufą). Rozkładanie czę­ścio­we odby­wa się poprzez odłą­cze­nie kol­by. FG42 posia­da przy­rzą­dy celow­ni­cze skła­da­ją­ce się ze skła­da­nej musz­ki w tune­lo­wej osło­nie oraz skła­da­ne­go celow­ni­ka Lymana z prze­zier­ni­kiem. Wszystkie kara­bi­ny wypo­sa­żo­ne są w szy­nę do mon­ta­żu celow­ni­ka optycz­ne­go ZF‑4 (Zielfernrohr 4), jed­nak mimo tego celow­ni­ki optycz­ne nie były czę­sto sto­so­wa­ne na FG42.

FG42 ogółem

Zalety FG42 to mała masa oraz nie­wiel­ka dłu­gość, jed­nak ze wzglę­du na zasi­la­nie nabo­jem kara­bi­no­wym broń cha­rak­te­ry­zo­wa­ła się dużym odrzu­tem oraz spo­rą masą amu­ni­cji. Karabin ze wzglę­du na zbyt duży odrzut nie mógł peł­nić roli pisto­le­tu maszy­no­we­go, nato­miast ze wzglę­du brak szyb­ko­wy­mien­nej lufy oraz zasi­la­nie z maga­zyn­ków o nie­wiel­kiej pojem­no­ści nie mógł peł­nić roli kara­bi­nu maszy­no­we­go, dla­te­go też FG42 czę­sto okre­śla­ny jest mia­nem świn­ki mor­skiej (ani świn­ka, ani mor­ska). Należy jed­nak zazna­czyć że duży odrzut oraz spo­ra masa amu­ni­cji to typo­we wady kara­bi­nów auto­ma­tycz­nych. Wydaje się że znacz­nie lep­szym roz­wią­za­niem było wpro­wa­dze­nie do uzbro­je­nia pro­to­ty­po­wej wer­sji zasi­la­nej nabo­jem pośred­nim 7,92x33mm, jed­nak sprze­ci­wił się temu Hermann Göring. FG42 nie był jed­nak zupeł­nie nie­uda­ną kon­struk­cją, kara­bin pod­czas strze­la­nia ogniem poje­dyn­czym był porów­ny­wal­nie sku­tecz­ny co kara­bi­ny samo­pow­ta­rzal­ne. Po zakoń­cze­niu IIwś kon­struk­cja kara­bi­nu FG42 posłu­ży­ła jako inspi­ra­cja dla kon­struk­to­rów ame­ry­kań­skie­go uni­wer­sal­ne­go kara­bi­nu maszy­no­we­go M60. Co cie­ka­we w Polsce ofi­cjal­nie znaj­du­ją się jedy­nie 3 egzem­pla­rze kara­bi­nu FG42.