Galil

Galil to izra­el­ski kara­bi­nek auto­ma­tycz­ny skon­stru­owa­ny na pod­sta­wie kara­bin­ka AK przez zespół kon­struk­cyj­ny Izraela Galili i Jakowa Liora. Prace nad bro­nią roz­po­czę­to po woj­nie sze­ścio­dnio­wej, pod­czas któ­rej kara­bin­ki auto­ma­tycz­ne AK wyko­rzy­sty­wa­ne przez woj­ska arab­skie wyka­za­ły spo­ro zalet nad kara­bi­na­mi auto­ma­tycz­ny­mi FN FAL sta­no­wią­cy­mi uzbro­je­nie armii izra­el­skiej. Prace nad nową bro­nią dla armii izra­el­skiej pro­wa­dzo­no nie tyl­ko w zespo­le Izraela Galili, ale rów­nież w zespo­le kon­struk­cyj­nym Uziela Gala (kon­struk­tor pisto­le­tu maszy­no­we­go UZI). Broń Uziela Gala w odróż­nie­niu od Galila była skon­stru­owa­na od pod­staw. Armia izra­el­ska wyma­ga­ła aby nowa broń wystę­po­wa­ła w wer­sji na nabój pośred­ni oraz kara­bi­no­wy, jed­nak w 1971r prze­pro­wa­dzo­no testy pro­to­ty­pów Galila oraz pro­to­ty­pów bro­ni Uziela Gala w któ­rych bada­no wer­sje obu kon­struk­cji do nabo­ju pośred­nie­go i kara­bi­no­we­go. Po prze­pro­wa­dze­niu testów zre­zy­gno­wa­no z wyma­ga­nia na wer­sję zasi­la­ną nabo­jem kara­bi­no­wym. Pierwsze pro­to­ty­py Galila skon­stru­owa­no na pod­sta­wie radziec­kich fre­zo­wa­nych komór zam­ko­wych z AK, nato­miast komo­ry zam­ko­we pro­du­ko­wa­ne w Izraelu powsta­ły na pod­sta­wie doku­men­ta­cji zaku­pio­nej w Finlandii, gdzie pro­du­ko­wa­no kara­bi­nek auto­ma­tycz­ny Valmet Rk. 62 skon­stru­owa­ny na pod­sta­wie AK. Zakup doku­men­ta­cji ukry­to pod fał­szy­wym donie­sie­niem według któ­re­go izra­el­ski wywiad wykradł wspo­mnia­ną doku­men­ta­cję. Galil został wpro­wa­dzo­ny do uzbro­je­nia w 1972r, przy czym pozo­sta­ły wąt­pli­wo­ści czy nie lep­sza była broń Uziela Gala. Galil pro­du­ko­wa­ny był przez fir­mę Israel Military Industries.

Galil ARM (Assault Rifle and Machine gun) to pod­sta­wo­wa wer­sja Galila wyko­rzy­sty­wa­ne przez armię izra­el­ską. Broń dzia­ła na zasa­dzie odpro­wa­dza­nia gazów pro­cho­wych przez bocz­ny otwór w lufie, zasto­so­wa­no rurę gazo­wą umiesz­czo­ną nad lufą oraz tłok gazo­wy o dłu­gim sko­ku. Galil posia­da dwu­ry­glo­wy zamek ryglo­wa­ny poprzez obrót w pra­wo, po wystrze­le­niu z maga­zyn­ka ostat­nie­go nabo­ju zespół rucho­my nie zatrzy­mu­je się w tyl­nym poło­że­niu. Sprężyna powrot­na znaj­du­je się w kana­le wewnątrz suwa­dła, dla­te­go też z tyl­nej czę­ści komo­ry zam­ko­wej nie wysta­je tule­ja ze sprę­ży­ną powrot­ną. Po pra­wej stro­nie komo­ry zam­ko­wej umiesz­czo­no wycię­cie dla rucho­mej pod­czas strze­la­nia rącz­ki zam­ko­wej, rącz­ka zagię­ta jest do góry i wycho­dzi ponad gór­ną powierzch­nię komo­ry zam­ko­wej, co uła­twia prze­ła­do­wa­nie lewą ręką. Zastosowano mecha­nizm ude­rze­nio­wy z kur­kiem zakry­tym oraz mecha­nizm spu­sto­wy z prze­chwy­ty­wa­niem kur­ka. Po pra­wej stro­nie komo­ry zam­ko­wej znaj­du­je się cha­rak­te­ry­stycz­na dla AK i jego odmian dźwi­gnia prze­łącz­ni­ka rodza­ju ognia peł­nią­ce rów­nież rolę bez­piecz­ni­ka. Dźwignia w gór­nym poło­że­niu (ozna­cze­nie S od Safe) powo­du­je zabez­pie­cze­nie bro­ni unie­ru­cha­mia­jąc spust oraz unie­moż­li­wia­jąc prze­ła­do­wa­nie poprzez zasło­nię­cie tyl­nej czę­ści wycię­cia dla rącz­ki zam­ko­wej. Dźwignia w poło­że­niu dol­nym umoż­li­wia strze­la­nie ogniem poje­dyn­czym (ozna­cze­nie R od Repeating), nato­miast w poło­że­niu pośred­nim strze­la­nie ogniem cią­głym (ozna­cze­nie A od Auto). Przełącznik rodza­ju ognia peł­nią­cy jed­no­cze­śnie funk­cję bez­piecz­ni­ka znaj­du­je się rów­nież pod posta­cią nie­wiel­kiej dźwi­gni umiesz­czo­nej po lewej stro­nie bro­ni nad chwy­tem pisto­le­to­wym. Umieszczona po lewej stro­nie bro­ni dźwi­gnia w przed­nim poło­że­niu (ozna­cze­nie S) powo­du­je zabez­pie­cze­nie bro­ni, w tyl­nym (ozna­cze­nie R) umoż­li­wia strze­la­nie ogniem poje­dyn­czym, nato­miast w poło­że­niu pośred­nim (ozna­cze­nie A) umoż­li­wia strze­la­nie ogniem cią­głym. Umieszczona po lewej stro­nie bro­ni dźwi­gnia powsta­ła aby umoż­li­wić odbez­pie­cze­nie bro­ni oraz zmia­nę try­bu ognia bez zdej­mo­wa­nia dło­ni z chwy­tu pisto­le­to­we­go, jed­nak do prze­sta­wie­nia wspo­mnia­nej dźwi­gni nale­ży użyć dużej siły, co mimo wszyst­ko utrud­nia odbez­pie­cze­nie bro­ni i zmia­nę try­bu ognia. Broń zasi­la­na jest mało­ka­li­bro­wym nabo­jem pośred­nim 5,56x45mm, jed­nak po kil­ku latach pro­duk­cji skon­stru­owa­no rów­nież prze­zna­czo­ną na eks­port wer­sję zasi­la­ną nabo­jem kara­bi­no­wym 7,62x51mm. Pierwsze serie pro­duk­cyj­ne Galila ARM na nabój 5,56x45mm posia­da­ją lufę ze sko­kiem gwin­tu wyno­szą­cym 305mm (12 cali), któ­ry umoż­li­wia strze­la­nie nabo­jem M193. Późne seria pro­duk­cyj­ne Galila ARM na nabój 5,56x45mm wypo­sa­żo­ne są nato­miast w lufę ze sko­kiem gwin­tu wyno­szą­cym 178mm (7 cali), któ­ry umoż­li­wia strze­la­nie nabo­jem SS109. Galil ARM zasi­la­ny nabo­jem 7,62x51mm posia­da lufę ze sko­kiem gwin­tu wyno­szą­cym 305mm (12 cali). Na koń­cu lufy znaj­du­je się szcze­li­no­wy tłu­mik pło­mie­ni peł­nią­cy rów­nież rolę nasad­ki do mio­ta­nia gra­na­tów nasad­ko­wych. Galil na nabój 5,56x45mm zasi­la­ny jest z klesz­czo­nych waha­dło­wo dwu­rzę­do­wych maga­zyn­ków łuko­wych z dwu­rzę­do­wym wypro­wa­dze­niem o pojem­no­ści 35 oraz 50 naboi, spo­ty­ka­ne są rów­nież maga­zyn­ki na 12 naboi prze­zna­czo­ne do zasi­la­nia bro­ni nabo­ja­mi mio­ta­ją­cy­mi gra­na­ty nasad­ko­we (podob­nie jak w pol­skim kbkg wz. 60). Galil na nabój 5,56x45mm przy wyko­rzy­sta­niu adap­te­ra może być zasi­la­ny z maga­zyn­ków od ame­ry­kań­skie­go kara­bin­ka auto­ma­tycz­ne­go M16. Aby odłą­czyć adap­ter od bro­ni nale­ży wyko­rzy­stać zatrzask maga­zyn­ka umiesz­czo­ny w bro­ni, nato­miast aby wyjąć maga­zy­nek z adap­te­ra nale­ży wyko­rzy­stać zatrzask maga­zyn­ka umiesz­czo­ny w adap­te­rze. Galil na nabój 7,62x51mm zasi­la­ny jest z dwu­rzę­do­we­go maga­zyn­ka pudeł­ko­we­go z dwu­rzę­do­wym wypro­wa­dze­niem o pojem­no­ści 25 naboi. Magazynki wyko­na­ne są ze sto­pu alu­mi­nium. Gniazdo maga­zyn­ka umiesz­czo­no pod komo­rą zam­ko­wą przed chwy­tem pisto­le­to­wym. Dźwignia zatrza­sku maga­zyn­ka znaj­du­je się pomię­dzy gniaz­dem maga­zyn­ka a kabłą­kiem spu­stu. Pomiędzy kabłą­kiem spu­stu a dźwi­gnią zatrza­sku maga­zyn­ka umiesz­czo­no osło­nę któ­ra zapo­bie­ga przy­pad­ko­we­mu zwol­nie­niu maga­zyn­ka. Dźwignia zatrza­sku wysta­je poza obrys osło­ny jedy­nie po jej pra­wej stro­nie, dla­te­go też zwol­nie­nie maga­zyn­ka jest utrud­nio­ne dla lewo­ręcz­nych. Galil ARM posia­da drew­nia­ne łoże, wyko­na­ny z two­rzy­wa sztucz­ne­go chwyt pisto­le­to­wy oraz meta­lo­wą szkie­le­to­wą kol­bę skła­da­ną na pra­wy bok komo­ry zam­ko­wej. Nie zasto­so­wa­no nakład­ki na rurę gazo­wą. Galil ARM wystę­po­wał rów­nież w odmia­nie ze sta­łą kol­bą drew­nia­ną, jed­nak nie była ona pro­du­ko­wa­na seryj­nie. Broń może być wypo­sa­żo­na w skła­da­ny chwyt trans­por­to­wy. Galil ARM posia­da umiesz­czo­ny pod lufą skła­da­ny do tyłu dwój­nóg. Górna część dwój­no­gu peł­ni rolę nożyc do cię­cia dru­tu, nato­miast zaczep przy­trzy­mu­ją­cy dwój­nóg w pozy­cji zło­żo­nej moż­na wyko­rzy­stać jako otwie­racz do bute­lek. Galile ARM wcze­snych serii pro­duk­cyj­nych mogły być wypo­sa­żo­ne w bagnet tule­jo­wy, nato­miast egzem­pla­rze póź­nych serii posia­da­ją zaczep do moco­wa­nia ame­ry­kań­skie­go bagne­tu siecz­ne­go M7. Rozkładanie czę­ścio­we nastę­pu­je poprzez odłą­cze­nie pokry­wy komo­ry zam­ko­wej. Początkowo aby zamon­to­wać celow­nik optycz­ny sto­so­wa­no zmo­dy­fi­ko­wa­ną pokry­wę komo­ry zam­ko­wej z pod­sta­wą dla celow­ni­ka optycz­ne­go, jed­nak broń pro­du­ko­wa­na od koń­ca lat 70-tych wypo­sa­żo­na jest w zmo­dy­fi­ko­wa­ne pro­sto­kąt­ne wycię­cie po lewej stro­nie komo­ry zam­ko­wej któ­re peł­ni rolę szy­ny mon­ta­żo­wej dla bocz­ne­go mon­ta­żu celow­ni­ka optycz­ne­go. Galil ARM posia­da przy­rzą­dy celow­ni­cze skła­da­ją­ce się z musz­ki w tune­lo­wej osło­nie umiesz­czo­nej na komo­rze gazo­wej oraz celow­ni­ka prze­rzu­to­we­go umiesz­czo­ne­go na pokry­wie komo­ry zam­ko­wej. Celownik z prze­zier­ni­kiem posia­da nasta­wę na 0–300m oraz 300–500m, przed prze­zier­ni­kiem znaj­du­je się roz­kła­da­na szczer­bin­ka wypo­sa­żo­na w try­to­we punk­ty uła­twia­ją­ce strze­la­nie w trud­nych warunkach.

Inne wersje Galila

Galil AR (Assault Rifle) to odmia­na prze­zna­czo­na na eks­port. Broń posia­da lufę o takiej samej dłu­go­ści jak Galil ARM, zasto­so­wa­no nato­miast zmo­dy­fi­ko­wa­ne łoże. Galil AR nie jest wypo­sa­żo­ny w dwój­nóg oraz chwyt trans­por­to­wy. Broń wystę­pu­je w odmia­nie zasi­la­nej nabo­jem 5,56x45mm oraz w odmia­nie na nabój 7,62x51mm.

Galil SAR (Short Assault Rifle) to odmia­na skró­co­na. Broń posia­da krót­szą lufę, zmo­dy­fi­ko­wa­ne łoże oraz może być wypo­sa­żo­na w sta­ły przed­ni chwyt pisto­le­to­wy. Nie zasto­so­wa­no dwój­no­gu oraz chwy­tu trans­por­to­we­go. Wczesne serie pro­duk­cyj­ne Galila SAR posia­da­ją tłu­mik pło­mie­ni któ­ry umoż­li­wia moco­wa­nie bagne­tu tule­jo­we­go oraz wystrze­li­wa­nie gra­na­tów nasad­ko­wych. Egzemplarze póź­nych serii pro­duk­cyj­nych posia­da­ją nato­miast zaczep do moco­wa­nia bagne­tu M7 któ­ry unie­moż­li­wia wystrze­li­wa­nie gra­na­tów nasad­ko­wych. Galil SAR wystę­pu­je w odmia­nie zasi­la­nej nabo­jem 5,56x45mm oraz w odmia­nie na nabój 7,62x51mm. Odmiana na nabój 5,56x45mm była wyko­rzy­sty­wa­na w armii izra­el­skiej, nato­miast odmia­na zasi­la­na nabo­jem 7,62x51mm była prze­zna­czo­na na eksport.

Galil MAR (Micro Assault Rifle) to sub­ka­ra­bi­nek. Broń posia­da krót­szą lufę niż Galil SAR oraz inne łoże. Galil MAR wystę­pu­je jedy­nie w odmia­nie zasi­la­nej nabo­jem 5,56x45mm SS109. Pierwsza publicz­na pre­zen­ta­cja Galila MAR mia­ła miej­sce w 1993r na II Międzynarodowym Salonie Przemysłu Obronnego w Kielcach. Broń wyko­rzy­sty­wa­na była przez izra­el­ską armię oraz izra­el­ską poli­cję. Na pod­sta­wie stan­dar­do­wej wer­sji skon­stru­owa­no sub­ka­ra­bi­nek Galil MAR Tactical wypo­sa­żo­ny w uni­wer­sal­ne szy­ny mon­ta­żo­we Picatinny.

Magal to sub­ka­ra­bi­nek zasi­la­ny ame­ry­kań­skim nabo­jem pośred­nim 7,62x33mm. Broń może strze­lać jedy­nie ogniem poje­dyn­czym. Magal był wyko­rzy­sty­wa­na przez izra­el­ską Policję, jed­nak został wyco­fa­ny ze wzglę­du na cechy nabo­ju 7,62x33mm.

Galil ARM Mk 1 to odmia­na wybo­ro­wa. Broń zasi­la­na jest nabo­jem 5,56x45mm, wyno­szą­cy 9 cali skok gwin­tu umoż­li­wia cel­ne strze­la­nie nabo­ja­mi z cięż­kim poci­skiem. Galil ARM Mk 1 posia­da zmo­dy­fi­ko­wa­ne łoże pozba­wio­ne kon­tak­tu z lufą oraz przy­mo­co­wa­ny do dol­nej czę­ści komo­ry zam­ko­wej dwój­nóg o regu­lo­wa­nej wysokości.

Galatz (Galil T’zalaphim) to samo­pow­ta­rzal­ny kara­bin wybo­ro­wy. Broń zasi­la­na jest nabo­jem 7,62x51mm oraz może strze­lać jedy­nie ogniem poje­dyn­czym. Karabin wypo­sa­żo­ny jest w celow­nik 6x40 Nimrod umiesz­czo­ny na bocz­nym mon­ta­żu. Zastosowano zmo­dy­fi­ko­wa­ne drew­nia­ne łoże pozba­wio­ne kon­tak­tu z lufą, tłu­mik pło­mie­ni peł­nią­cy jed­no­cze­śnie rolę osła­bia­cza pod­rzu­tu oraz przy­mo­co­wa­ny do dol­nej czę­ści komo­ry zam­ko­wej dwój­nóg o regu­lo­wa­nej wyso­ko­ści. Broń posia­da drew­nia­ną kol­bę ze sta­łą podusz­ką policz­ko­wą, kol­ba skła­da­na jest na pra­wy bok komo­ry zam­ko­wej. Galatz cha­rak­te­ry­zo­wał się nie­zbyt dobrą cel­no­ścią, dla­te­go też nie został wpro­wa­dzo­ny do uzbro­je­nia armii izra­el­skiej. Odmiana prze­zna­czo­na na eks­port nosi ozna­cze­nie SNR.

SR-99 to zmo­dy­fi­ko­wa­na odmia­na Galatza skon­stru­owa­na w 1999r. Karabin wybo­ro­wy SR-99 posia­da łoże wyko­na­ne z two­rzy­wa sztucz­ne­go, wyko­na­ną z two­rzy­wa sztucz­ne­go kol­bę oraz chwyt pisto­le­to­wy wypo­sa­żo­ny w regu­lo­wa­ną pod­pór­kę na dłoń. Broń cha­rak­te­ry­zu­je się mniej­szą masą niż Galatz, jed­nak mimo tego nie zyska­ła popularności.

R4 to połu­dnio­wo­afry­kań­ska odmia­na Galila ARM pro­du­ko­wa­na na licen­cji przez fir­mę Lyttleton Engineering Works. R4 zasi­la­ny jest nabo­jem 5,56x45mm. Broń posia­da wyko­na­ną z two­rzy­wa sztucz­ne­go kol­bę oraz wyko­na­ny z two­rzy­wa sztucz­ne­go maga­zy­nek. Na pod­sta­wie R4 skon­stru­owa­no odmia­nę skró­co­ną R5 (odpo­wied­nik Galila SAR) oraz sub­ka­ra­bi­nek R6 Compact (odpo­wied­nik Galila MAR).

APS-95 to chor­wac­ka odmia­na Galila ARM pro­du­ko­wa­na bez licen­cji przez fir­mę RH-Alan. APS-95 zasi­la­ny jest nabo­jem 5,56x45mm. Broń posia­da chwyt trans­por­to­wy z celow­ni­kiem optycz­nym o powięk­sze­niu 1,5x. APS-95 może wystrze­li­wać jugo­sło­wiań­skie gra­na­ty nasadkowe.

D.MN1 to holen­der­ska odmia­na Galila AR na nabój 5,56x45mm, nato­miast MN1 to holen­der­ska odmia­na Galila SAR na nabój 5,56x45mm. D.MN1 oraz MN1 pro­du­ko­wa­ne były w nie­wiel­kich ilo­ściach przez fir­mę NWM. Zmodyfikowana odmia­na o ozna­cze­niu D.MN1 M2 ofe­ro­wa­na była przez fir­mę Rheinmetall w kon­kur­sie z wcze­snych lat 80-tych na nie­miec­ki kara­bi­nek auto­ma­tycz­ny zasi­la­ny nabo­jem 5,56x45mm, jed­nak nie zosta­ła wpro­wa­dzo­na do uzbrojenia.

FFV 890 to szwedz­ka odmia­na Galila AR, nato­miast FFV 890C to szwedz­ka odmia­na Galila SAR. Broń pro­du­ko­wa­na była w nie­wiel­kich ilo­ściach przez fir­mę Forenade Fabriksverken. FFV 890 oraz FFV 890C zasi­la­ne są nabo­jem pośred­nim 5,56x45mm. Obie odmia­ny bra­ły udział w kon­kur­sie z lat 80-tych na nowy kara­bi­nek auto­ma­tycz­ny dla armii szwedz­kiej, jed­nak do uzbro­je­nia wpro­wa­dzo­no bel­gij­ski FN FNC pod ozna­cze­niem Ak5.

Galil ogółem

Galil to broń nie­za­wod­na, odpor­na oraz cha­rak­te­ry­zu­ją­ca się cał­kiem dobrą ergo­no­mią jak na odmia­nę kara­bin­ka AK. Dzięki umiesz­cze­niu sprę­ży­ny powrot­nej w kana­le wewnątrz suwa­dła Galil posia­da skła­da­ną kol­bę, co umoż­li­wia zmniej­sze­nie wymia­rów bro­ni. Galil jest jed­nak cięż­ki i dro­gi w pro­duk­cji ze wzglę­du na zasto­so­wa­nie fre­zo­wa­nej komo­ry zam­ko­wej. Broń cha­rak­te­ry­zu­je się rów­nież typo­wym dla AK bra­kiem zatrza­sku zespo­łu rucho­me­go oraz roz­kła­da­niem poprzez odłą­cze­nie pokry­wy komo­ry zam­ko­wej, co utrud­nia mon­taż celow­ni­ków optycz­nych i elek­tro­op­tycz­nych. Mimo zalet Galil nie zastą­pił cał­ko­wi­cie w armii izra­el­skiej kara­bi­nu auto­ma­tycz­ne­go FN FAL, nato­miast razem z FN FAL został zastą­pio­ny przez M16 i jego odmia­ny dostar­cza­ne w ramach ame­ry­kań­skiej pomo­cy woj­sko­wej. Galil został wyco­fa­ny z uzbro­je­nia armii izra­el­skiej w 2004r.

Autorem arty­ku­łu jest Przemysław Konicki, źró­dło www.opisybroni.republika.pl/Galil.html