Tantal

Tantal (peł­ne ozna­cze­nie 5,45mm kara­bi­nek wz. 88, jed­nak nazy­wa­ny jest on Tantalem od nazwy pro­gra­mu w ramach któ­re­go powstał) to pol­ski kara­bi­nek auto­ma­tycz­ny skon­stru­owa­ny w radom­skim Ośrodku Badań Rozwojowych przez Krzysztofa Styczyńskiego, Bohdana Szpaderskiego oraz Bogusława Białczaka na pole­ce­nie Szefostwa Badań i Rozwoju Techniki Wojskowej. Tantal powstał jako odpo­wied­nik AK-74, jed­nak pod wzglę­dem kon­struk­cyj­nym znacz­nie bar­dziej przy­po­mi­na kara­bi­nek AKM niż AK-74. Duży wpływ na Tantala miał pol­ski pro­to­ty­po­wy AKMS wz. 80 wypo­sa­żo­ny w ogra­nicz­nik dłu­go­ści serii wzo­ro­wa­ny na podob­nym roz­wią­za­niu z bel­gij­skie­go FN FNC. Prace w ramach pro­gra­mu Tantal roz­po­czę­to na począt­ku lat 80-tych, w 1981r pro­gram zawie­szo­no, jed­nak w 1985r nastą­pił powrót do prac. Karabinek wpro­wa­dzo­no do uzbro­je­nia w 1991r.

5,45mm karabinek wz. 81

5,45mm kara­bi­nek wz. 81 to pro­to­ty­po­wa odmia­na Tantala skon­stru­owa­na na począt­ku lat 80-tych. Broń dzia­ła na zasa­dzie odpro­wa­dza­nia gazów pro­cho­wych przez bocz­ny otwór w lufie, zasto­so­wa­no tłok gazo­wy o dłu­gim sko­ku oraz układ gazo­wy z regu­la­to­rem. Ryglowanie nastę­pu­je poprzez obrót posia­da­ją­ce­go dwa rygle zam­ka w pra­wo. Karabinek nie posia­da zatrza­sku zam­ka, tak więc po wystrze­le­niu z maga­zyn­ka ostat­nie­go nabo­ju zespół rucho­my nie zatrzy­mu­je się w tyl­nym poło­że­niu. Strzelanie nastę­pu­je z zam­ka zamknię­te­go. Zastosowano mecha­nizm spu­sto­wy z prze­łącz­ni­kiem rodza­ju ognia oraz mecha­nizm ude­rze­nio­wy z kur­kiem zakry­tym. Broń podob­nie jak AKMS wz. 80 nie posia­da opóź­nia­cza kur­ka. Dźwignia umiesz­czo­na z pra­wej stro­ny komo­ry zam­ko­wej peł­ni jedy­nie rolę bez­piecz­ni­ka, skrzy­deł­ko prze­łącz­ni­ka rodza­ju ognia znaj­du­je się nato­miast z lewej stro­ny komo­ry zam­ko­wej. Pochodzący z AKMS wz. 80 prze­łącz­nik rodza­ju ognia umoż­li­wia strze­la­nie ogniem poje­dyn­czym, cią­głym oraz 3 strza­ło­wy­mi seria­mi. Podczas strze­la­nia ogniem poje­dyn­czym siła spu­stu jest cały czas taka sama, nie wystę­pu­je sytu­acja zna­na z M16A2 gdzie ze wzglę­du na ogra­nicz­nik dłu­go­ści serii siła spu­stu pod­czas strze­la­nia ogniem poje­dyn­czym jest inna za pierw­szym, dru­gim oraz trze­cim strza­łem. Broń zasi­la­na jest radziec­kim nabo­jem pośred­nim 5,45x39mm. Zasilanie odby­wa się ze sta­lo­we­go, klesz­czo­ne­go waha­dło­wo, dwu­rzę­do­we­go maga­zyn­ka pudeł­ko­we­go z dwu­rzę­do­wym wypro­wa­dze­niem. Gniazdo maga­zyn­ka jest takie samo jak w kara­bin­ku AKM, tak więc moż­na bez pro­ble­mu zaklesz­czyć w gnieź­dzie maga­zy­nek z kara­bin­ków AK, AKM oraz RPK zała­do­wa­ny nabo­ja­mi 7,62x39mm, choć oczy­wi­ście kara­bi­nek wz. 81 nie może strze­lać nabo­jem 7,62x39mm.

5,45mm karabinek wz. 88 ​„Tantal”

5,45mm kara­bi­nek wz. 88 to pro­du­ko­wa­na seryj­nie odmia­na Tantala. Broń dzia­ła na zasa­dzie odpro­wa­dza­nia gazów pro­cho­wych przez bocz­ny otwór w lufie, zasto­so­wa­no tłok gazo­wy o dłu­gim sko­ku oraz układ gazo­wy z regu­la­to­rem. Ryglowanie nastę­pu­je poprzez obrót dwu­ry­glo­we­go zam­ka w pra­wo, po wystrze­le­niu z maga­zyn­ka ostat­nie­go nabo­ju zespół rucho­my nie zatrzy­mu­je się w tyl­nym poło­że­niu. Karabinek strze­la z zam­ka zamknię­te­go. Stalową komo­rę zam­ko­wą wyko­na­no za pomo­cą tło­cze­nia, suwa­dło i zamek kara­bin­ka wz. 88 wymien­ne są z suwa­dłem i zam­kiem od AK-74. Tantal posia­da mecha­nizm spu­sto­wy z prze­łącz­ni­kiem rodza­ju ognia oraz mecha­nizm ude­rze­nio­wy z kur­kiem zakry­tym. Nie zasto­so­wa­no opóź­nia­cza kur­ka. Znajdująca się z pra­wej stro­ny komo­ry zam­ko­wej dźwi­gnia peł­ni jedy­nie rolę bez­piecz­ni­ka, prze­sta­wie­nie dźwi­gni bez­piecz­ni­ka w gór­ne poło­że­nie powo­du­je unie­ru­cho­mie­nie spu­stu oraz zasło­nię­cie okna wyrzu­to­we­go i wycię­cia dla rącz­ki zam­ko­wej, co unie­moż­li­wia prze­ła­do­wa­nie bro­ni (poło­że­nie gór­ne ozna­czo­ne jest jako Z, nato­miast dol­ne jako O). Z lewej stro­ny komo­ry zam­ko­wej znaj­du­je się skrzy­deł­ko prze­łącz­ni­ka rodza­ju ognia, prze­łącz­nik posia­da nasta­wy na ogień poje­dyn­czy (ozna­cze­nie P), cią­gły (ozna­cze­nie C) oraz 3 strza­ło­wą serię (ozna­cze­nie S). Podczas strze­la­nia ogniem poje­dyn­czym siła spu­stu jest cały czas taka sama. Tantal wz. 88 zasi­la­ny jest radziec­kim mało­ka­li­bro­wym nabo­jem pośred­nim 5,45x39mm. Zasilanie odby­wa się z klesz­czo­ne­go waha­dło­wo dwu­rzę­do­we­go maga­zyn­ka pudeł­ko­we­go z dwu­rzę­do­wym wypro­wa­dze­niem o pojem­no­ści 30 naboi, maga­zyn­ki wyko­na­ne są z two­rzy­wa sztucz­ne­go. Broń może być rów­nież zasi­la­na z maga­zyn­ka o pojem­no­ści 30 naboi od AK-74 oraz maga­zyn­ka o pojem­no­ści 45 naboi od RPK-74. Lufę o dłu­go­ści 423mm z chro­mo­wa­nym prze­wo­dem i czte­re­ma bruz­da­mi wyko­na­no meto­dą kucia na zim­no, skok pra­wo­skręt­ne­go gwin­tu wyno­si 200mm. Lufa zakoń­czo­na jest wie­lo­funk­cyj­nym urzą­dze­niem wylo­to­wym któ­re peł­ni rolę hamul­ca wylo­to­we­go, osła­bia­cza pod­rzu­tu oraz nasad­ki do wystrze­li­wa­nia gra­na­tów nasad­ko­wych. Broń może wystrze­li­wać pol­skie gra­na­ty nasad­ko­we GNPO (gło­wi­ca kumu­la­cyj­no odłam­ko­wa), NGOs-93 (gło­wi­ca oświe­tla­ją­ca), NGZ-93 (gło­wi­ca zapa­la­ją­ca) oraz NGD-93 (gło­wi­ca dym­na). Granaty nasad­ko­we do Tantala wypo­sa­żo­ne są w pułap­kę kulo­wą, tak więc aby wystrze­lić gra­nat nasad­ko­wy nie trze­ba sto­so­wać spe­cjal­ne­go nabo­ju pozba­wio­ne­go poci­sku. Do pod­sta­wy musz­ki moż­na przy­mo­co­wać bagnet siecz­ny 6H4, broń może być wypo­sa­żo­na w dwój­nóg. Łoże, nakład­kę na rurę gazo­wą oraz chwyt pisto­le­to­wy wyko­na­no z two­rzy­wa sztucz­ne­go. Po wewnętrz­nej stro­nie łoża znaj­du­je się sprę­ży­na kasu­ją­ca luzy, łoże ​„zwy­kłe” moż­na wymie­nić na łoże umoż­li­wia­ją­ce mon­taż pol­skie­go gra­nat­ni­ka pod­wie­sza­ne­go wz. 74 Pallad. Karabinek posia­da przy­po­mi­na­ją­cą pogrze­bacz meta­lo­wą kol­bę skła­da­ną na pra­wą stro­nę komo­ry zam­ko­wej, kol­ba pod wzglę­dem kształ­tu przy­po­mi­na kol­bę z pro­du­ko­wa­nej w NRD odmia­ny AKM (MPiKMS-72). Obsada kol­by jest taka sama jak w kara­bin­ku AKM, z lewej stro­ny obsa­dy znaj­du­je się przy­cisk zatrza­sku kol­by. Rozkładanie bro­ni nastę­pu­je poprzez odłą­cze­nie pokry­wy komo­ry zam­ko­wej, pokry­wa przy­trzy­my­wa­na jest przez zatrzask któ­ry zapo­bie­ga spa­da­niu pokry­wy pod­czas strze­la­nia gra­na­ta­mi nasad­ko­wy­mi (wzo­ro­wa­ny na podob­nym roz­wią­za­niu z kbkg wz. 60). Niektóre egzem­pla­rze kara­bin­ka wypo­sa­żo­ne są w umiesz­czo­ną z lewej stro­ny komo­ry zam­ko­wej szy­nę umoż­li­wia­ją­cą zasto­so­wa­nie bocz­ne­go mon­ta­żu celow­ni­ka optycz­ne­go lub nok­to­wi­zyj­ne­go. Egzemplarze z szy­ną posia­da­ją rów­nież zmo­dy­fi­ko­wa­ne skrzy­deł­ko prze­łącz­ni­ka rodza­ju ognia. Tantal wypo­sa­żo­ny jest w przy­rzą­dy celow­ni­cze zło­żo­ne z musz­ki oraz celow­ni­ka krzyw­ko­we­go ze szczer­bin­ką. Celownik posia­da nasta­wy od 100m do 1000m co 100m. Na pod­sta­wie kara­bin­ka wz. 88 skon­stru­owa­no pro­to­ty­po­wy kara­bi­nek wz. 90 (zna­ny rów­nież jako Tantaloberyl) zasi­la­ny stan­dar­do­wym natow­skim nabo­jem pośred­nim 5,56x45mm. Należy zazna­czyć że ​„Tantaloberyl” to nie jest ofi­cjal­ne ozna­cze­nie, a jedy­nie żar­to­bli­we nawią­za­nie do kara­bin­ka wz. 90, któ­ry łączy cechy kara­bin­ków Tantal oraz Beryl.

5,45mm subkarabinek wz. 89 ​„Onyks”

Onyks to pol­ski sub­ka­ra­bi­nek skon­stru­owa­ny na pod­sta­wie kara­bin­ka wz. 88 ​„Tantal”. Onyks jest odpo­wied­ni­kiem radziec­kie­go sub­ka­ra­bin­ka AKS-74U skon­stru­owa­ne­go na pod­sta­wie AK-74. Onyks dzia­ła na zasa­dzie odpro­wa­dza­nia gazów pro­cho­wych przez bocz­ny otwór w lufie, broń posia­da tłok gazo­wy o dłu­gim sko­ku oraz układ gazo­wy z regu­la­to­rem. Ryglowanie odby­wa się poprzez obrót dwu­ry­glo­we­go zam­ka w pra­wo, strze­la­nie nastę­pu­je z zam­ka zamknię­te­go. Ze wzglę­du na brak zatrza­sku zam­ka po wystrze­le­niu z maga­zyn­ka ostat­nie­go nabo­ju zespół rucho­my nie zatrzy­mu­je się w tyl­nym poło­że­niu. Stalowa komo­ra zam­ko­wa wyko­na­na jest za pomo­cą tło­cze­nia. Subkarabinek posia­da mecha­nizm spu­sto­wy z prze­łącz­ni­kiem rodza­ju ognia oraz mecha­nizm ude­rze­nio­wy z kur­kiem zakry­tym bez opóź­nia­cza kur­ka. Dźwignia bez­piecz­ni­ka znaj­du­je się z pra­wej stro­ny komo­ry gazo­wej, skrzy­deł­ko prze­łącz­ni­ka rodza­ju ognia umoż­li­wia­ją­ce strze­la­nie ogniem poje­dyn­czym (ozna­cze­nie P), cią­głym (ozna­cze­nie C) oraz 3 strza­ło­wy­mi seria­mi (ozna­cze­nie S) umiesz­czo­ne jest z lewej stro­ny komo­ry zam­ko­wej. Siła spu­stu nie róż­ni się za pierw­szym, dru­gim oraz trze­cim strza­łem. Onyks zasi­la­ny jest radziec­kim mało­ka­li­bro­wym nabo­jem pośred­nim 5,45x39mm, zasi­la­nie odby­wa z klesz­czo­ne­go waha­dło­wo dwu­rzę­do­we­go maga­zyn­ka łuko­we­go o pojem­no­ści 30 naboi (maga­zyn­ki są takie samej jak do peł­no­wy­mia­ro­we­go kara­bin­ka wz. 88). Lufę o dłu­go­ści 207mm z chro­mo­wa­nym prze­wo­dem oraz czte­re­ma bruz­da­mi wyko­na­no meto­dą kucia na zim­no, skok pra­wo­skręt­ne­go gwin­tu wyno­si 200mm. Lufa Onyksa zakoń­czo­na jest urzą­dze­niem wylo­to­wym peł­nią­cym rolę stoż­ko­we­go tłu­mi­ka pło­mie­ni oraz nasad­ki do mio­ta­nia gra­na­tów nasad­ko­wych. Do bro­ni nie moż­na przy­mo­co­wać bagne­tu, dwój­no­gu oraz gra­nat­ni­ka pod­wie­sza­ne­go wz. 74 Pallad. Chwyt pisto­le­to­wy, łoże oraz nakład­ka na rurę gazo­wą wyko­na­ne są z two­rzy­wa sztucz­ne­go. Zastosowano przy­po­mi­na­ją­cą pogrze­bacz meta­lo­wą kol­bę skła­da­ną na pra­wą stro­nę komo­ry zam­ko­wej, obsa­da kol­by jest taka sama jak w peł­no­wy­mia­ro­wym kara­bin­ku wz. 88 oraz AKM. Rozkładanie czę­ścio­we nastę­pu­je poprzez odłą­cze­nie pokry­wy komo­ry zam­ko­wej, pokry­wę przy­trzy­mu­je zatrzask. Broń posia­da przy­rzą­dy celow­ni­cze skła­da­ją­ce się z musz­ki oraz celow­ni­ka krzyw­ko­we­go ze szczer­bin­ką z nasta­wa­mi na 100m, 200m oraz 400m. Celownik nie jest umiesz­czo­ny na odłą­cza­nej do czysz­cze­nia pokry­wie komo­ry zam­ko­wej tak jak w AKS-74U, lecz na pod­sta­wie przed pokry­wą jak w peł­no­wy­mia­ro­wych odmia­nach AK. Onyks nie został wpro­wa­dzo­ny do uzbro­je­nia Wojska Polskiego, dla­te­go też wypro­du­ko­wa­no jedy­nie 200 egzem­pla­rzy (według innych opi­nii kil­ka­dzie­siąt). Na pod­sta­wie sub­ka­ra­bin­ka wz. 89 skon­stru­owa­no pro­to­ty­po­wą odmia­nę zasi­la­ną nabo­jem 7,62x39mm oraz pro­to­ty­po­wy sub­ka­ra­bi­nek wz. 91 zasi­la­ny nabo­jem 5,56x45mm.

Rozkładanie częściowe

Przed roz­ło­że­niem czę­ścio­wym nale­ży odłą­czyć maga­zy­nek oraz spraw­dzić komo­rę nabo­jo­wą. Następnie nale­ży odłą­czyć urzą­dze­nie wylo­to­we poprzez obrót w pra­wo. Aby odłą­czyć pokry­wę komo­ry zam­ko­wej trze­ba prze­sta­wić zatrzask oraz wci­snąć występ opo­ry sprę­ży­ny powrot­nej, po odłą­cze­nie pokry­wy komo­ry zam­ko­wej moż­na wyjąć sprę­ży­nę powrot­ną oraz jej opo­rę. Po wyję­ciu sprę­ży­ny powrot­nej nale­ży wyjąć z komo­ry zam­ko­wej zamek i suwa­dło. W kara­bin­ku wz. 81, sub­ka­ra­bin­ku wz. 89 oraz pierw­szych egzem­pla­rzach kara­bin­ka wz. 88 aby odłą­czyć rurę gazo­wą trze­ba za pomo­cą wkrę­ta­ka obró­cić łącz­nik łoża umiesz­czo­ny z pra­wej stro­ny bro­ni przed łożem. Po obró­ce­niu łącz­ni­ka łoża moż­na prze­su­nąć do przo­du przed­nią część obsa­dy łoża, po czym odłą­czyć łoże oraz nakład­kę na rurę gazo­wą. Po odłą­cze­niu nakład­ki nale­ży odłą­czyć od bro­ni rurę gazo­wą (rura gazo­wa i nakład­ka nie są jed­nym ele­men­tem). W póź­nych egzem­pla­rzach kara­bin­ka wz. 88 obrót łącz­ni­ka moż­li­wy jest bez uży­cia wkrętaka.

Tantal ogółem

5,45mm kara­bi­nek wz. 88 był pro­du­ko­wa­ny do 1994r, wypro­du­ko­wa­no jedy­nie 20 tysię­cy egzem­pla­rzy. Niedługo po wpro­wa­dze­niu do uzbro­je­nia kara­bi­nek został wyco­fa­ny z uzbro­je­nia Wojska Polskiego, było to spo­wo­do­wa­ne bra­kiem zapo­trze­bo­wa­nia na broń zasi­la­ną radziec­kim nabo­jem 5,45x39mm. W 2005r rząd irac­ki zaku­pił 10 000 kara­bin­ków wz. 88 dla Nowej Armii Irackiej z zapa­sów Agencji Mienia Wojskowego, ist­nie­ją rów­nież pogło­ski o kara­bin­kach wz. 88 wyko­rzy­sty­wa­nych przez Gruzinów, jed­nak naj­praw­do­po­dob­niej nie są one praw­dzi­we. Karabinek wz. 88 oraz sub­ka­ra­bi­nek wz. 89 nie cie­szy­ły się dobrą opi­nią w Wojsku Polskim, żoł­nie­rze kry­ty­ko­wa­li nowy spo­sób odłą­cza­nia rury gazo­wej (inny niż w AK), nie­wy­god­ną kol­bę oraz niską jakość wyko­na­nia bro­ni. Onyks kry­ty­ko­wa­ny był rów­nież za duży pło­mień wylo­to­wy oraz bar­dzo gło­śny odgłos strza­łu, jed­nak są to typo­we cechy sub­ka­ra­bin­ków. Na pod­sta­wie kara­bin­ka wz. 90 skon­stru­owa­no kbs wz. 96 Beryl, nato­miast na pod­sta­wie sub­ka­ra­bin­ka wz. 91 skon­stru­owa­no kbk wz. 96 Mini-Beryl. Zarówno Beryl jak i Mini-Beryl zasi­la­ne są mało­ka­li­bro­wym nabo­jem pośred­nim 5,56x45mm.