StG.44 (znany również jako MP.43/1, MP.43 oraz MP.44) to niemiecki karabinek automatyczny skonstruowany przez zespół konstrukcyjny Hugo Schmeissera. Jest to pierwsza broń tego typu wprowadzona do uzbrojenia, jednak należy zaznaczyć że nie jest to pierwszy karabinek automatyczny (indywidualna, samoczynno samopowtarzalna broń zasilana nabojem pośrednim) czy pierwsza produkowana seryjnie broń zasilana nabojem pośrednim. Pierwszy karabinek automatyczny to Modell A35 (Apparat 35), natomiast pierwsza produkowana seryjnie broń zasilana nabojem pośrednim to amerykański M1 Carbine. Prace nad niemieckim nabojem pośrednim prowadzono od lat 20-tych, choć już wcześniej pojawiały się w Niemczech opinie według których należało wprowadzić do uzbrojenia broń na nabój pośredni. Pierwszy niemiecki karabinek automatyczny to wspomniany już Modell A35 skonstruowany w 1935r przez Heinricha Vollmera w firmie ERMA (Erfurfer Maschinenfabrik). Broń skonstruowano na podstawie karabinu samopowtarzalnego SG25, karabinek Modell A35 zasilany był nabojem pośrednim 7,75x40mm skonstruowanym w firmie GECO. Modell A35 nie był produkowany seryjnie. Prace nad nabojem pośrednim rozpoczęto również w 1938r w firmie Polte, przy czym urząd uzbrojenia armii (Heereswaffenamt) zlecił firmie Haenel skonstruowanie broni do wspomnianego naboju. Od 1939r również firma Walther prowadziła prace nad karabinkiem automatycznym do naboju firmy Polte. Pierwszy nabój pośredni firmy Polte to 7,92x45mm skonstruowany w czerwcu 1939r, jednak już w lipcu skonstruowano nabój 7,92x33mm. Po dopracowaniu naboju 7,92x33mm w lutym 1941r złożono zamówienie na pierwszą partię seryjną naboju pośredniego. Karabinek firmy Heanel oznaczony jako Maschinenkarabiner 42 (Heanel) został w serii próbnej 50 egzemplarzy dostarczony do badań w lipcu 1942r, natomiast seria próbna 200 egzemplarzy karabinka firmy Walther oznaczonego jako Maschinenkarabiner 42 (Walther) została dostarczona do badań pod koniec 1942r. M.Kb.42(H) okazał się lepszą konstrukcją, dlatego też wyprodukowano serię liczącą 11 833 egzemplarze która została wykorzystana na froncie. Na podstawie M.Kb.42(H) Hugo Schmeisser skonstruował karabinek automatyczny MP.43/1 (Maschinenpistole 43/1) wprowadzony do uzbrojenia w 1943r. Broń już w 1943r zmieniła nazwę na MP.43, natomiast w czerwcu 1944r oznaczenie ponownie zmieniono, tym razem na MP.44. Ostatecznie od grudnia 1944r stosowano oznaczenie StG.44 (Sturmgewehr 44), według niektórych opinii wymyślone przez Adolfa Hitlera.
M.Kb.42(H)
M.Kb.42(H) działa na zasadzie odprowadzania gazów prochowych przez boczny otwór w lufie, zastosowano tłok gazowy o długim skoku oraz rurę gazową umieszczoną nad lufą. Ryglowanie następuje poprzez przekoszenie zamka w płaszczyźnie pionowej, strzelanie następuje z zamka otwartego. Strzelanie z zamka otwartego umożliwia prowadzenie intensywnego ognia, jednak powoduje pogorszenie celności podczas strzelania ogniem pojedynczym oraz pierwszego strzału w serii, dlatego też rozwiązanie takie nie jest obecnie spotykane w karabinkach automatycznych. M.Kb.42(H) nie został wyposażony w zatrzask zespołu ruchomego zatrzymujący zespół ruchomy w tylnym położeniu wystrzeleniu z magazynka ostatniego naboju. Sprężyna powrotna została umieszczona wewnątrz teleskopowej osłony złożonej z trzech tulei. Wycięcie dla ruchomej podczas strzelania rączki zamkowej znajduje się po lewej stronie komory zamkowej. Zabezpieczenie broni odbywa się poprzez włożenie rączki zamkowej w wycięcie zabezpieczające odchodzące od wycięcia w którym porusza się rączka zamkowa i tym samym unieruchomienie zespołu ruchomego. Zastosowano mechanizm uderzeniowy z suwadłem pełniącym rolę bijnika. Broń może strzelać ogniem pojedynczym i ciągłym. M.Kb.42(H) zasilany jest nabojem 7,92x33mm. Zasilanie odbywa się z dwurzędowego magazynka łukowego z dwurzędowym wyprowadzeniem o pojemności 30 naboi. Gniazdo magazynka znajduje się pod komorą zamkową przed chwytem pistoletowym. Zastosowano stalowe łoże, stalowy chwyt pistoletowy wyposażony w drewniane okładki oraz drewnianą kolbę stałą. Stalowe elementy broni wykonane były materiałochłonną i czasochłonną metodą frezowania, dlatego też w firmie Merz Werke skonstruowano komorę zamkową wykonaną metodą tłoczenia. Broń wyposażona w tłoczoną komorę zamkową znana jest jako MP42S oraz M.K.42(H.S.).
M.Kb.42(W)
M.Kb.42(W) został skonstruowany na podstawie karabinu samopowtarzalnego A 115 No. 3. Broń działa na zasadzie odprowadzania gazów prochowych przez boczny otwór w lufie, zastosowano nietypowy układ gazowy z rurą gazową obejmującą lufę oraz tłokiem gazowym o długim skoku obejmującym lufę. Ryglowanie następuje poprzez obrót zamka, broń strzela z zamka zamkniętego. Nie zastosowano zatrzasku zespołu ruchomego zatrzymującego zespół ruchomy w tylnym położeniu po wystrzeleniu z magazynka ostatniego naboju. Wycięcie dla ruchomej podczas strzelania rączki zamkowej umieszczono po lewej stronie komory zamkowej. M.Kb.42(W) posiada mechanizm spustowy z przechwytywaniem kurka oraz mechanizm uderzeniowy z kurkiem zakrytym. Karabinek może strzelać ogniem pojedynczym i ciągłym. Broń zasilana jest nabojem 7,92x33mm. Zasilanie odbywa się z dwurzędowych magazynków łukowych z dwurzędowym wyprowadzeniem o pojemności 30 naboi. Gniazdo magazynka znajduje się pod komorą zamkową przed chwytem pistoletowym. Zastosowano drewnianą kolbę stałą oraz stalowy chwyt pistoletowy wyposażony w okładki wykonane z tworzywa sztucznego.
Konstrukcja StG.44
StG.44 działa na zasadzie odprowadzania gazów prochowych przez boczny otwór w lufie. Zastosowano tłok gazowy o długim skoku, rurę gazową umieszczoną nad lufą oraz układ gazowy z regulatorem. Ryglowanie następuje poprzez przekoszenie zamka w płaszczyźnie pionowej, strzelanie następuje z zamka zamkniętego. Po wystrzeleniu z magazynka ostatniego naboju zespół ruchomy nie zatrzymuje się w tylnym położeniu. Wycięcie dla ruchomej podczas strzelania rączki zamkowej znajduje się po lewej stronie komory zamkowej, natomiast po prawej stronie broni umieszczono okno wyrzutowe łusek zamykane odchylaną klapką. Broń posiada stalową komorę zamkową wykonaną za pomocą tłoczenia. Zastosowano mechanizm uderzeniowy z kurkiem zakrytym oraz mechanizm spustowy z przechwytywaniem kurka. Skrzydełko bezpiecznika znajduje się po lewej stronie komory zamkowej nad chwytem pistoletowym. Położenie dolne skrzydełka powoduje odbezpieczenie broni, natomiast górne zabezpiecza broń blokując spust. Przełącznik rodzaju ognia ma postać trzpienia przepychanego na lewą lub prawą stronę broni, przełącznik wystaje z komory zamkowej po lewej i prawej stronie broni nad chwytem pistoletowym i skrzydełkiem bezpiecznika. Przełącznik rodzaju ognia posiada nastawę E (Einzelfeuer) umożliwiającą strzelanie ogniem pojedynczym oraz nastawę D (Deuerfeuer) umożliwiającą strzelanie ogniem ciągłym. StG.44 zasilany jest niemieckim nabojem pośrednim 7,92x33mm. Zasilanie odbywa się z wtykanych pionowo dwurzędowych magazynków łukowych z dwurzędowym wyprowadzeniem o pojemności 30 naboi. Po lewej i prawej stronie wykonanych ze stali magazynków znajdują się pionowe przetłoczenia zwiększające sztywność. Gniazdo magazynka umieszczono pod komorą zamkową przed chwytem pistoletowym, przycisk zatrzasku magazynka znajduje się po lewej stronie gniazda. StG.44 posiada stalowe łoże, stalowy chwyt pistoletowy wyposażony w okładki wykonane z tworzywa sztucznego oraz drewnianą kolbę stałą. Wewnątrz kolby znajduje się połowa sprężyny powrotnej oraz schowek na przybory do czyszczenia broni. Rozkładanie częściowe następuje poprzez odłączenie kolby oraz odchylenie komory spustowej. Zastosowano przyrządy celownicze składające się z umieszczonej na lufie muszki w tunelowej osłonie oraz celownika przerzutowego ze szczerbinką. Celownik posiada nastawy od 100m do 800m co 50m.
Celowniki optyczne
Karabinki automatyczne M.Kb.42(H), M.Kb.42(W) oraz niektóre egzemplarze MP.43/1 mogły być wyposażone w celownik optyczny ZF 41 przy wykorzystaniu wspornika mocowanego do lewej i prawej strony podstawy celownika mechanicznego. Około 1000 egzemplarzy karabinka automatycznego MP.44 było natomiast wyposażone w szynę umieszczoną po prawej stronie komory zamkowej która umożliwiała zamocowanie celownika optycznego ZF4 przy wykorzystaniu bocznego montażu. Do szyny na MP.44 można było również przymocować celownik optyczny ZF4 przy wykorzystaniu bocznego montażu przeznaczonego do karabinu samopowtarzalnego Gewehr 43, należy jednak zaznaczyć że wersja celownika ZF4 stosowana na Gewehr 43 nie była dostosowana do balistyki pocisku z naboju 7,92x33mm. Karabinki automatyczne M.Kb.42(H), M.Kb.42(W) oraz różne odmiany StG.44 charakteryzowały się zbyt słabą celnością jak na broń wyborową, dlatego też celowniki optyczne nie były często stosowane.
Zielgerat 1229 Vampir
Zielgerat 1229 Vampir to celownik noktowizyjny generacji 0 stosowany na MP.44. Celownik noktowizyjny mocowano do szyny umieszczonej po prawej stronie komory zamkowej (szyna do mocowania celownika optycznego ZF4) przy wykorzystaniu bocznego montażu. Na górnej powierzchni celownika noktowizyjnego znajdował się reflektor podczerwieni, natomiast na plecach żołnierz przenosił baterię. Pod baterią wewnątrz zmodyfikowanej puszki na maskę przeciwgazową umieszczona była zapasowa bateria. Celownik charakteryzował się masą 2,3kg, natomiast dodatkowy osprzęt przenoszony na plecach żołnierza miał masę 13kg. Zielgerat 1229 Vampir został wykorzystany na niewielką skalę w 1945r. Wyprodukowano 310 egzemplarzy, do dzisiaj żaden się nie zachował. Vampir występował również w wersji F.G. 12/50 mocowanej na uniwersalnych karabinach maszynowych MG42, czołgach średnich Panzer V „Pantera” oraz półgąsienicowych transporterach opancerzonych Sd.Kfz.251. Aby ułatwić działanie pojazdom i żołnierzom wyposażonym w celowniki noktowizyjne skonstruowano system „Uhu” którego najważniejszym elementem był transporter opancerzony Sd.Kfz.251/20 wyposażony w potężny reflektor podczerwieni o mocy 5500 wat. Dzięki systemowi „Uhu” żołnierze wyposażeni w noktowizory nie musieli wykorzystywać własnych reflektorów podczerwieni.
Granaty nasadkowe
Karabinki automatycze M.Kb.42(H), M.Kb.42(W) oraz różne odmiany StG.44 mogły być wyposażone w nasadkę do miotania granatów nasadkowych (Gewehrgranatengerat) mocowaną na zewnętrznym gwincie na końcu lufy. Nasadka mocowana na M.Kb.42(H), M.Kb.42(W), MP.43/1 była inna od nasadki mocowanej na MP.43, MP.44, StG.44 ze względu na różnice w zewnętrznym gwincie. Nasadka stosowana na MP.43, MP.44 oraz StG.44 była taka sama jak do karabinu powtarzalnego Karabiner 98k. Granaty nasadkowe do obu nasadek były takie same jak wystrzeliwane przy wykorzystaniu karabinu Karabiner 98k. Nasadki do wystrzeliwania granatów nasadkowych nie były często stosowane na niemieckich karabinkach automatycznych.
Vorsatz P oraz Vorsatz I
Vorsatz P (Panzer) oraz Vorsatz I (Infanterie) to zakrzywione nasadki mocowane na zewnętrznym gwincie na końcu lufy StG.44 oraz jego odmian. Prezentacja nasadki Vorsatz P przeznaczonej dla pojazdów pancernych odbyła się w lipcu 1944r, natomiast prezentacja Nasadki Vorsatz T przeznaczonej dla piechoty odbywa się w październiku 1944r. Nasadka Vorsatz P zakrzywiona była pod kątem 90 stopni, nasadka Vorsatz T występowała w wersji zakrzywionej pod kątem 30 i 45 stopni. Nasadka Vorsatz I zakrzywiona pod kątem 30 stopni charakteryzowała się żywotnością 300 strzałów, natomiast nasadka Vorsatz I zakrzywiona pod kątem 45 stopni charakteryzowała się żywotnością 160 strzałów. Ze względu na tak małą żywotność nasadki Vorsatz P oraz Vorsatz I nie były produkowane seryjnie.
StG.45(M)
StG.45(M) znany również jako Gerat 06H to niemiecki karabinek automatyczny skonstruowany w firmie Mauser-Werke, broń powstała jako tańszy następca StG.44. Karabinek StG.45(H) działa na zasadzie odrzutu zamka półswobodnego hamowanego w pierwszej fazie ruchu dwiema symetrycznymi rolkami, strzelanie następuje z zamka zamkniętego. Zastosowano mechanizm spustowy z przechwytywaniem kurka oraz mechanizm uderzeniowy z kurkiem zakrytym. Po lewej stronie broni znajduje się dźwignia przełącznika rodzaju ognia pełniąca również funkcję bezpiecznika. Przełącznik rodzaju ognia umożliwia strzelanie ogniem pojedynczym i ciągłym. Broń zasilana jest nabojem pośrednim 7,92x33mm. Zasilanie odbywa się z dwurzędowych magazynków łukowych z dwurzędowym wyprowadzeniem o pojemności 30 naboi, magazynki wymienne są z magazynkami od StG.44. Gniazdo magazynka znajduje się pod komorą zamkową przed kabłąkiem spustu. Zastosowano stałą kolbę drewnianą, rolę łoża pełni przednia dolna część komory zamkowej. Broń posiada przyrządy celownicze składające się z umieszczonej na lufie muszki w tunelowej osłonie oraz celownika krzywkowego ze szczerbinką umieszczonego na górnej powierzchni komory zamkowej. StG.45(M) nie był produkowany seryjnie, powstało jedynie kilkadziesiąt egzemplarzy. Zastosowany w StG.45(M) zamek półswobodny hamowany rolkami znalazł zastosowanie w hiszpańskich karabinach automatycznych CETME (Modelo A, B, C oraz E), niemieckim karabinie automatycznym G3 (licencyjna odmiana CETME Modelo B), niemieckim pistolecie maszynowym MP5 oraz niemieckich karabinkach automatycznych HK33 i G41. Należy zaznaczyć że konstruktorem hiszpańskich karabinów automatycznych CETME był Ludwig Vorgrimler, jeden z konstruktorów karabinka automatycznego StG.45(M).
StG.44 oraz AK
Istnieje teoria według której radziecki karabinek AK to kopia StG.44, jednak nie jest ona prawdziwa ze względu na znaczne różnice dotyczące sposobu ryglowania, sposobu rozkładania, gniazda magazynka, rozmieszczenia manipulatorów czy umieszczenia sprężyny powrotnej. Karabinek automatyczny AK pod względem konstrukcyjnym znacznie bardziej przypomina natomiast broń amerykańską. AK wywodzi się z karabinka samopowtarzalnego skonstruowanego przez Kałasznikowa w 1944r, który z kolei przypomina amerykański karabin samopowtarzalny M1 skonstruowany przez Johna Garanda. Zamek i suwadło zastosowane w AK oraz karabinku samopowtarzalnym Kałasznikowa wywodzą się z zamka i suwadła karabinu M1, do czego zresztą przyznaje się sam Michaił Kałasznikow. Należy zaznaczyć że zamek i suwadło zastosowane w AK oraz karabinku samopowtarzalnym z 1944r nie są kopią zespołu ruchomego z amerykańskiego M1 ze względu na znaczne różnice dotyczące rozwiązań szczegółowych. Trudno zresztą zarzucać Kałasznikowowi wzorowanie się na innych konstrukcjach, biorąc pod uwagę że robi tak większość konstruktorów broni, czego przykładem może być niemiecki karabin samopowtarzalny Gewehr 43 w którym zastosowano układ gazowy pochodzący z SWT-40. Więcej na ten temat w artykule Bogusława Trzaskały „Pochodzenie karabinka AK”.
Według innej teorii to Hugo Schmeisser jest konstruktorem karabinka AK, jednak również ta teoria jest bardzo mało prawdopodobna. Hugo Schmeisser został przetransportowany do ZSRR 24 października 1946r, po czym przebywał w Iżewsku. Kałasznikow natomiast razem ze swoim zespołem konstrukcyjnym przebywał w Kowrowie, do Iżewska Kałasznikow przybył dopiero w 1949r, kiedy to jego karabinek automatyczny od dawna istniał oraz był już wprowadzony do uzbrojenia. Na dodatek karabinek automatyczny AK wywodzi się z karabinka samopowtarzalnego Kałasznikowa z 1944r, jak wiadomo w 1944r Hugo Schmeisser przebywał jeszcze w Niemczech, najprawdopodobniej nawet nie domyślając się że po wojnie trafi do ZSRR. Można mieć jedynie wątpliwości jaki udział w konstrukcji AK ma Michaił Kałasznikow, natomiast za jaką część broni odpowiada jego zespół konstrukcyjny.
StG.44 ogółem
StG.44 jest ciężki i nieporęczny, jednak była to pierwsza broń tego typu wprowadzona do uzbrojenia. Jedyny karabinek automatyczny wprowadzony do uzbrojenia podczas IIwś poza StG.44 to amerykański M2 Carbine, jednak został on wykorzystany w znacznie mniejszych ilościach. Ogółem wyprodukowano około 426 000 egzemplarzy StG.44 i jego odmian, tak więc nasycenie niemieckich wojsk karabinkami automatycznymi było duże biorąc pod uwagę że produkcję seryjną rozpoczęto dopiero w 1944r. Po zakończeniu IIwś karabinki automatyczne StG.44 wykorzystywane były w wielu armiach i formacjach świata, jednak wraz z upływem lat przydatność StG.44 malała ze względu na problemy z zaopatrzeniem w nietypową amunicję. Od zakończenia IIwś do lat 50-tych amunicję 7,92x33mm produkowano w Czechosłowacji przy wykorzystaniu niemieckich komponentów. Pod koniec lat 50-tych wytwórnia VEB Mechanische Werkstatten Konigwartha rozpoczęła w NRD produkcję amunicji 7,92x33mm, jednak produkcję zakończono w 1961r, tym samym przez wiele lat nie istniał producent amunicji do StG.44. Produkcję amunicji 7,92x33mm rozpoczęła natomiast w 2004r firma SM Chemnitzer Sportwaffen und Munitionsfabrik GmbH.
wersja
|
StG.44
|
nabój
|
7,92x33mm
|
prędkość początkowa pocisku
|
690m/s
|
długość lufy
|
419mm
|
długość
|
980mm
|
masa
|
4,6 kg z pustym magazynkiem na 30 naboi
5,13 kg z pełnym magazynkiem na 30 naboi
|
magazynek
|
dwurzędowy łukowy o pojemności 30
naboi
|
szybkostrzelność teoretyczna
|
470 strzałów na minutę
|