PM-63

fotografie wykonał FrontA
foto­gra­fie wyko­nał t.Kotusiewicz

PM-63

Pistolet maszy­no­wy wz. 1963 Rak, PM-63 Rak (ręcz­ny auto­mat koman­do­sów) – pol­ski pisto­let maszy­no­wy kali­bru 9 mm, na nabój 9 × 18 mm Makarowa. Opracowany w latach 60. XX wie­ku przez prof. Piotra Wilniewczyca. Broń prze­zna­czo­na dla nie­któ­rych pod­od­dzia­łów woj­ska, w tym załóg wozów bojo­wych, uży­wa­na tak­że przez jed­nost­ki Milicji.

W latach pięć­dzie­sią­tych rola kla­sycz­nych pisto­le­tów maszy­no­wych zma­la­ła. Ustąpiły one miej­sca kara­bi­nom sztur­mo­wym. Jednocześnie jed­nak poja­wi­ła się potrze­ba wypo­sa­że­nia znacz­nej licz­by żoł­nie­rzy (obsłu­ga bro­ni cięż­kiej, zało­gi czoł­gów itp) w broń mniej­szą i lżej­szą od stan­dar­do­we­go kara­bi­nu. Rolę taką miał ode­grać nowy mało­ga­ba­ry­to­wy pisto­let maszy­no­wy, a pra­ce nad bro­nią tej kla­sy pod­ję­to poza Polską tak­że w innych kra­jach Układu Warszawskiego. W ZSRR powstał pisto­let Stieczkina APS, w Czechosłowacji pisto­let maszy­no­wy Skorpion vz.61).

Projekt wstęp­ny nowe­go pisto­le­tu maszy­no­we­go powstał pod koniec lat pięć­dzie­sią­tych w Zakładzie Konstrukcji Urządzeń Automatycznych kie­ro­wa­nym przez prof. Piotra Wilniewczyca, wcho­dzą­cym w skład Katedry Urządzeń Mechanicznych Wydziału Sprzętu Mechanicznego Politechniki Warszawskiej. W wyni­ku wpro­wa­dzo­nych w tym cza­sie zmian orga­ni­za­cyj­nych w Politechnice Warszawskiej m. in. roz­wią­za­ny został Wydział Sprzętu Mechanicznego, kształ­cą­cy inży­nie­rów uzbro­je­nia i sprzę­tu woj­sko­we­go, a Katedra Urządzeń Mechanicznych weszła w skład nowo powsta­łe­go Wydziału Mechanicznego Energetyki i Lotnictwa – MEL. Dalsze pra­ce zwią­za­ne w szcze­gól­no­ści z przy­go­to­wa­niem opi­su paten­to­we­go pisto­le­tu pro­wa­dzo­ne były w Zakładzie Technologii Mechanicznej Ogólnej i Lotniczej MEL kie­ro­wa­nym przez prof. Mariana Wakalskiego, kie­ru­ją­ce­go dotych­czas Katedrą Urządzeń Mechanicznych wydz. Sprzętu Mechanicznego PW. Opracowany pro­jekt został nazwa­ny RAK WCB 1960.

Pistolet został opa­ten­to­wa­ny 17 stycz­nia 1963 r jako TAJNY i uzy­skał numer 81 tjn. Po uru­cho­mie­niu pro­duk­cji patent odtaj­nio­no i nada­no w dniu 20 paź­dzier­ni­ka 1967 r. nowy, jaw­ny numer 53724. Właścicielem paten­tu jest Zakład Technologii Mechanicznej Ogólnej Politechniki Warszawskiej. Pracami kie­ro­wał prof. Piotr Wilniewczyc, a w skład zespo­łu kon­struk­cyj­ne­go wcho­dzi­li Prof. mgr inż. Marian Wakalski, mgr inż. Grzegorz Czubak i mgr inż. Tadeusz Bednarski. Nowy pisto­let maszy­no­wy posia­dał sze­reg uni­ka­to­wych roz­wią­zań kon­struk­cyj­nych, nie­ty­po­wych dla bro­ni tego rodza­ju, głów­nie kon­struk­cję zam­ka. Po śmier­ci Wilniewczyca pra­ce nad pro­to­ty­pem pisto­le­tu były wyko­ny­wa­ne w Zakładach Metalowych Łucznik” w Radomiu. Już po opa­ten­to­wa­niu bro­ni zmie­nio­no rodzaj kol­by skła­da­nej – kol­bę obro­to­wą zmie­nio­no na kol­bę wysu­wa­ną. Nowa kol­ba zosta­ła opra­co­wa­na przez Ryszarda Chełmickiego i Ernesta Durasiewicza z Zakładów Metalowych Łucznik” i zosta­ła osob­no opatentowana.

Po bada­niach tech­nicz­nych i pró­bach eks­plo­ata­cyj­nych pro­duk­cję seryj­ną nowych pisto­le­tów maszy­no­wych w roku 1964 roz­po­czę­ły Zakłady Metalowe Łucznik”. W roku 1965 został on ofi­cjal­nie przy­ję­ty do uzbro­je­nia Wojska Polskiego jako 9 mm pisto­let maszy­no­wy wzór 1963”.

W następ­nych latach pisto­let maszy­no­wy był pro­du­ko­wa­ny bez więk­szych mody­fi­ka­cji. Zmieniono kształt zacze­pu maga­zyn­ka co zapo­bie­gło wypa­da­niu maga­zyn­ka i prze­kon­stru­owa­no zatrzask kol­by. Broń przy­sto­so­wa­no do strze­la­nia amu­ni­cją śle­pą. Stosuje się w tym przy­pad­ku spe­cjal­ną lufę z inte­gral­nym odrzut­ni­kiem, skon­stru­owa­ną przez Mariana Gryszkiewicza i Ryszarda Chełmickiego. Opracowano też kil­ka wer­sji nie­pro­du­ko­wa­nych seryj­nie np. z tłu­mi­kiem dźwię­ku i na nabój 9 × 19 mm Parabellum. Produkcję pisto­le­tów maszy­no­wych wz.63 zakoń­czo­no oko­ło 1975 roku. W Polsce był uży­wa­ny przez Wojsko Polskie, MO (następ­nie Policję), SB, Straż Ochrony Kolei. W latach 90 XX w. był wyco­fy­wa­ny z uzbro­je­nia więk­szo­ści for­ma­cji. Do wad PM-63 nale­ża­ła pew­na podat­ność na przy­pad­ko­we strza­ły, spo­wo­do­wa­na łatwo­ścią samo­prze­ła­do­wa­nia pisto­le­tu przy upad­ku lub ude­rze­niu. Do wypad­ków z pisto­le­ta­mi tego typu docho­dzi­ło w służ­bie Policji.

Poza użyt­kow­ni­ka­mi pol­ski­mi, pisto­let maszy­no­wy był uży­wa­ny tak­że przez mili­cję NRD i Kuby, a tak­że armię wiet­nam­ską. W cza­sie woj­ny chińsko-wietnamskiej w pisto­le­ty maszy­no­we wz. 63 uzbro­jo­ne były zało­gi wiet­nam­skich czołgów.

PM RAK zdj 06

PM RAK zdj 02PM RAK zdj 03PM RAK zdj 04PM RAK zdj 05PM RAK zdj 03PM RAK zdj 04PM RAK zdj 08PM RAK zdj 07PM RAK zdj 09PM RAK zdj 10PM RAK zdj 11PM RAK zdj 12