Autorem artykułu jest Przemysław Konicki, źródło www.opisybroni.republika.pl/M1_Garand
M1 Garand (oficjalne oznaczenie US Army Rifle, 30 Caliber, M1) to amerykański karabin samopowtarzalny skonstruowany przez Johna Cantiusa Garanda. Garand pracując w Springfield Arsenal dostał pod koniec Iwś zadanie skonstruowania karabinu samopowtarzalnego. Pierwszy prototyp karabinu Garanda zasilany był nabojem 7,62x63mm z wymiennego magazynka łukowego o pojemności 20 lub 30 naboi. Broń działała na zasadzie posuwu spłonki oraz charakteryzowała się masą 5,5kg. Drugi prorotyp Garanda charakteryzował się mniejszą masą, działał na zasadzie posuwu spłonki oraz był zasilany z magazynka stałego o mniejszej pojemności. Podczas prób w 1926r prototyp Garanda okazał się lepszą konstrukcją od prototypowego karabinu samopowtarzalnego skonstruowanego przez Johna Pedersena. Broń Pedersena działała na zasadzie odrzutu zamka półswobodnego oraz była zasilana nabojem 7x51mm (.276 Pedersen). Posuw spłonki zastosowany w broni Garanda polegał na uruchamianiu automatyki broni ruchem spłonki do tyłu, jednak ta zasada działania wymagała wykorzystania nabojów ze specjalną spłonką, dlatego też kolejny prototyp Garanda, T3E1, działał na zasadzie odprowadzania gazów prochowych z wylotu lufy. T3E1 posiadał stały magazynek ładowany przy pomocy ładownika na 10 naboi. Amerykańska armia w 1927r wprowadziła do uzbrojenia nabój 7x51mm, którym miała być zasilana broń indywidualna, dlatego też kolejny prototyp Garanda o oznaczeniu T3E2 zasilany był nabojem 7x51mm. Należy zaznaczyć że broń zespołowa nadal miała być zasilana nabojem 7,62x63mm, tak więc nabój 7x51mm pełnił rolę naboju pośredniego. Próby przeprowadzone w 1929r oraz 1931r ponownie wykazały że karabin Garanda (T3E2) jest lepszy od karabinu Pedersena (T1E3). W 1932r wycofano z uzbrojenia nabój 7x51mm, aby uniknąć kosztów związanych z wprowadzeniem go do uzbrojenia. Wycofanie z uzbrojenia naboju 7x51mm spowodowało powrót do naboju 7,62x63mm, tym samym powstał prototyp Garanda o oznaczeniu T1E2 zasilany nabojem 7,62x63mm z ładownika na 8 naboi. Oznaczenie T1E2 zostało 3 sierpnia 1933r zmienione na M1, natomiast 9 stycznia 1936r karabin samopowtarzalny M1 został oficjalnie wprowadzony do uzbrojenia.
Produkcja karabinu M1
Pierwszy seryjny karabin M1 został wyprodukowany przez Springfield Arsenal w lipcu 1937r, natomiast produkcję pierwszej partii 1500 karabinów zakończono w czerwcu 1938r. Wydajność 100 karabinów dziennie została osiągnięta dopiero w październiku 1939r, natomiast w październiku 1941r osiągnięto wydajność 1000 karabinów dziennie. Od kwietnia 1939r karabin M1 produkowany był również przez firmę Winchester Repeating Arms. Do października 1945r Springfield Arsenal wyprodukował około 3 miliony karabinów M1, natomiast Winchester Repeating Arms około 514 000. Produkcję karabinu Garanda wznowiono podczas wojny w Korei, kiedy to Springfield Arsenal wyprodukował około 716 000 karabinów M1, Internationa Harvester około 527 000, natomiast Harrington and Richardson około 446 000. Ogółem wyprodukowano 5 468 722 karabinów M1.
Konstrukcja karabinu M1
M1 Garand początkowo działał na zasadzie odprowadzania gazów prochowych z wylotu lufy (Gas Trap), jednak od 1940r zaczęto stosować odprowadzanie gazów prochowych przez boczny otwór w lufie (Gas Port). Zastosowano tłok gazowy o długim skoku oraz rurę gazową umieszczoną pod lufą. Broń posiada zamek z dwoma ryglami ryglowany poprzez obrót w prawo, po wystrzeleniu z magazynka ostatniego naboju zespół ruchomy zatrzymuje się w tylnym położeniu. Po prawej stronie komory zamkowej znajduje się ruchoma podczas strzelania rączka zamkowa. Zastosowano mechanizm spustowy z przechwytywaniem kurka oraz mechanizm uderzeniowy z kurkiem zakrytym. Pod komorą zamkową przed kabłąkiem spustu znajduje się bezpiecznik nastawny unieruchamiający spust. M1 zasilany jest nabojem karabinowym 7,62x63mm. Zasilanie odbywa się ze stałego magazynka ładowanego przy pomocy dwurzędowego ładownika z dwurzędowym wyprowadzeniem o pojemności 8 naboi. Ładownik wkładany jest do magazynka od góry, po wystrzeleniu z magazynka ostatniego naboju ładownik zostaje automatycznie wyrzucony. Co ciekawe donośnik magazynka karabinu M1 napędzany jest przez sprężynę powrotną. Karabin posiada stałą kolbę drewnianą przechodzącą w łoże, szyjka została wyprofilowana w chwyt pistoletowy. Zastosowano również drewnianą nakładkę na rurę gazową. Pod lufą znajduje się zaczep do mocowania bagnetu, na lufie można zamocować nasadkę M7 do miotania granatów nasadkowych. Broń posiada przyrządy celownicze składające się z zamocowanej na lufie muszki oraz celownika z przeziernikiem zamontowanego na górnej powierzchni komory zamkowej. Po lewej oraz prawej stronie muszki i przeziernika umieszczone są osłony.
Sposób zasilania karabinu M1
M1 Garand zasilany jest ze stałego magazynka ładowanego przy pomocy ładownika na 8 naboi. Po wystrzeleniu z magazynka ostatniego naboju zespół ruchomy zatrzymuje się w tylnym położeniu, natomiast ładownik zostaje automatycznie wyrzucony. Według niektórych opinii charakterystyczny dźwięk towarzyszący wyrzucanemu ładownikowi mógł oznajmiać wrogim żołnierzom że strzelcowi karabinu M1 skończyła się amunicja w magazynku, jednak w praktyce dźwięk następujący podczas wyrzucania ładownika nie miał znaczenia ze względu na hałas panujący podczas wymiany ognia. Aby pozbyć się charakterystycznego odgłosu próbowano skonstruować ładownik wykonany z tworzywa sztucznego, jednak ładownik wykonany z tego materiału nie został wprowadzony do uzbrojenia. Zasilanie broni z automatycznie wyrzucanego ładownika pozwalało uzyskać większą szybkostrzelność praktyczną niż zasilanie z wymiennego magazynka o niewielkiej pojemności, szczególnie że ładowanie z łódek było w okresie IIwś podstawowym sposobem ładowania wielu karabinów wyposażonych w wymienne magazynki. Inna zaleta ładownika to mniejsza masa niż wymiennego magazynka. Aby doładować pojedynczymi nabojami ładownik pozostający w magazynku lub wyjąć z magazynka ładownik z którego nie wystrzelono wszystkich naboi należało przytrzymać zespół ruchomy w tylnym położeniu. Karabin M1 bez ładownika mógł być wykorzystany jedynie poprzez załadowanie pojedynczego naboju do komory nabojowej. Zasilanie z ładownika utrudniało również zamocowanie celownika optycznego nad osią broni.
M1E5 to odmiana z metalową kolbą składaną. Broń nie została wprowadzona do uzbrojenia oraz nie była produkowana seryjnieT26 „Tanker Garand” to odmiana z krótką lufą o długości 457mm. Broń powstała dla załóg wozów bojowych, jednak nie została wprowadzona do uzbrojenia oraz nie była produkowana seryjnieT20E2 to odmiana wyposażona w mechanizm spustowy umożliwiający strzelanie ogniem pojedynczym i ciągłym. Broń zasilana była w dwurzędowego magazynka pudełkowego z dwurzędowym wyprowadzeniem o pojemności 20 naboi (taki sam jak do ręcznego karabinu maszynowego M1918 BAR). Prace nad T20E2 prowadzono od 1943r, jednak ostatecznie broń nie została wprowadzona do uzbrojenia ze względu na zakończenie IIwśM1C (M1E7) to odmiana wyborowa z celownikiem optycznym mocowanym na podstawie złożonej z dwóch pierścieni, stosowano celownik Lyman M82 o powiększeniu 2,5x lub Weaver M84 o powiększeniu 2,2x. Broń wyposażona była w stożkowy tłumik płomieni M2 oraz skórzaną poduszkę policzkową T4. Karabin M1C zyskał popularność dopiero podczas wojny w KoreiM1D (M1E8) to odmiana wyborowa z celownikiem optycznym (Lyman M82 lub Weaver M84) mocowanym na podstawie złożonej z jednego pierścienia. Broń podobnie jak M1C wyposażona była w stożkowy tłumik płomieni M2 oraz skórzaną poduszkę policzkową T4. Karabin M1D stał się popularny dopiero podczas wojny w KoreiMk2 Mod.0 to oznaczenie karabinów M1 przekalibrowanych do naboju 7,62x51mm. Karabiny Mk2 Mod.0 wykorzystywane były przez amerykańską marynarkę wojenną
M1 Garand ogółem
M1 Garand był bronią celną, niezawodną oraz wytrzymałą. Karabin charakteryzował się dużymi wymiarami, jednak aby zmniejszyć wymiary broni można było w prosty sposób odłączyć komorę zamkową od łoża. M1 był pierwszym karabinem samopowtarzalnym który stał się podstawową bronią strzelecką piechoty zastępując karabiny powtarzalne. Podczas IIwś powstała japońska prototypowa kopia karabinu M1 pod oznaczeniem Go Shiki Kenju (Typ 5). Karabin Go Shiki Kenju zasilany był japońskim nabojem karabinowym 7,7x46SR mm. Co ciekawe na karabinie Garanda wzorowany był również karabinek samopowtarzalny skonstruowany przez Michaiła Kałasznikowa w 1944r. Karabinek samopowtarzalny Michaiła Kałasznikowa nie został wprowadzony do uzbrojenia, jednak na jego podstawie skonstruowano karabinek automatyczny AK, którego zamek i suwadło przypominają elementy z karabinu M1. Następca karabinu samopowtarzalnego M1 to karabin automatyczny M14.
wersja
|
M1 Garand
|
nabój
|
7,62x63mm
|
prędkość początkowa pocisku
|
850m/s
|
długość lufy
|
609mm
|
długość
|
1107mm
|
masa
|
4,3kg z załadowanym ładowniki
|