AK-74

Konstrukcja AK-74

AK-74 dzia­ła na zasa­dzie odpro­wa­dza­nia gazów pro­cho­wych przez bocz­ny otwór w lufie. Zastosowano pozba­wio­ny regu­la­to­ra układ gazo­wy z tło­kiem o dłu­gim sko­ku. Pierwsze egzem­pla­rze AK-74 wypo­sa­żo­ne są w prze­wód gazo­wy, dopro­wa­dza­ją­cy gazy pro­cho­we do komo­ry gazo­wej, usta­wio­ny w sto­sun­ku do lufy pod kątem 45 stop­ni. Znaczna więk­szość egzem­pla­rzy posia­da jed­nak prze­wód gazo­wy usta­wio­ny pro­sto­pa­dle do lufy. Ryglowanie nastę­pu­je poprzez obrót zam­ka z dwo­ma rygla­mi, po wystrze­le­niu z maga­zyn­ka ostat­nie­go nabo­ju zespół rucho­my nie zatrzy­mu­je się w tyl­nym poło­że­niu. Wewnątrz suwa­dła, nad zam­kiem, znaj­du­je się kanał w któ­rym umiesz­czo­no poło­wę sprę­ży­ny powrot­nej, tym samym w AK-74 nie ma koniecz­no­ści umiesz­czo­nia sprę­ży­ny powrot­nej w kol­bie. Zespół rucho­my (suwa­dło, tłok, zamek) cha­rak­te­ry­zu­je się masą 460g, pod­czas gdy zespół rucho­my AKM ma masę 505g, a zespół rucho­my AK masę 520g. Karabinek strze­la nabo­jem 5,45x39mm. Zasilanie odby­wa się z dwu­rzę­do­wych maga­zyn­ków łuko­wych z dwu­po­zy­cyj­nym wypro­wa­dze­niem o pojem­no­ści 30 naboi. Broń może być rów­nież zasi­la­na z maga­zyn­ków łuko­wych o pojem­no­ści 45 naboi od kara­bin­ka maszy­no­we­go RPK-74. Magazynki wyko­na­ne są z two­rzy­wa sztucz­ne­go. Magazynki klesz­czo­ne są waha­dło­wo w gnieź­dzie umiesz­czo­nym na dol­nej powierzch­ni komo­ry zam­ko­wej, przed chwy­tem pisto­le­to­wym. Dźwignia zatrza­sku maga­zyn­ka znaj­du­je się na dol­nej powierzch­ni komo­ry zam­ko­wej, pomię­dzy gniaz­dem a kabłą­kiem spu­stu. Broń posia­da umiesz­czo­ny na zam­ku wyciąg sprę­ży­nu­ją­cy oraz wyrzut­nik sztyw­ny umiesz­czo­ny wewnątrz komo­ry zam­ko­wej. Komora zam­ko­wa wyko­na­na jest ze sta­li meto­dą tło­cze­nia. Wycięcie dla ruchej pod­czas strze­la­nia rącz­ki zam­ko­wej umiesz­czo­no po pra­wej stro­nie komo­ry zam­ko­wej, pomię­dzy komo­rą zam­ko­wą a jej pokry­wą. Zastosowano mecha­nizm ude­rze­nio­wy z kur­kiem zakry­tym oraz zacze­pem ognia poje­dyn­cze­go (brak prze­ry­wa­cza). Mechanizm spu­sto­wy umoż­li­wia strze­la­nie ogniem poje­dyn­czym i cią­głym. Dźwignia bez­piecz­ni­ka nastaw­ne­go peł­nią­ca row­nież rolę prze­łącz­ni­ka rodza­ju ognia znaj­du­je się po pra­wej stro­nie bro­ni. W gór­nym poło­że­niu (broń zabez­pie­czo­na) dźwi­gnia bez­piecz­ni­ka zakry­wa tyl­ną część wycię­cia dla rącz­ki zam­ko­wej, unie­moż­li­wia­jąc prze­ła­do­wa­nie. Przy bro­ni zabez­pie­czo­nej moż­li­we jest nato­miast nie­znacz­ne odcią­gnię­cie rącz­ki zam­ko­wej aby spraw­dzić czy w komo­rze nabo­jo­wej znaj­du­je się nabój. Dźwignia prze­łącz­ni­ka rodza­ju ognia w skraj­nym dol­nym poło­że­niu umoż­li­wia strze­la­nie ogniem poje­dyn­czym, nato­miast w poło­że­niu pośred­nim ogniem cią­głym. Mocowana do obsa­dy przy pomo­cy koł­ków lufa zakoń­czo­na jest wie­lo­funk­cyj­nym urzą­dze­niem wylo­to­wym peł­nią­cym rolę hamul­ca wylo­to­we­go, osła­bia­cza pod­rzu­tu oraz tłu­mi­ka pło­mie­ni. Urządzenie wylo­to­we nakrę­ca­ne jest na lufę przy pomo­cy zewnętrz­ne­go gwin­tu, któ­ry może rów­nież słu­żyć do moco­wa­nia tłu­mi­ka dźwię­ku lub odrzut­ni­ka umoż­li­wia­ją­ce­go strze­la­nie nabo­ja­mi ćwi­czeb­ny­mi (śle­py­mi). Pod lufą moż­na umie­ścić bagnet nożo­wy. Wczesne wgzem­pla­rze wypo­sa­żo­ne są w wyko­na­ne z drew­na łoże, drew­nia­ną nakład­kę na lufę, drew­nia­ną kol­bę sta­łą oraz wyko­na­ny z two­rzy­wa sztucz­ne­go chwyt pisto­le­to­wy. Wersja AKS-74 (S pocho­dzi od So skła­dy­wa­jusz­czim­sja pri­kła­dom) posia­da nato­miast meta­lo­wą szkie­le­to­wą kol­bę skła­da­ną na lewą stro­nę komo­ry zam­ko­wej. Karabinki póź­nych serii pro­duk­cyj­nych wypo­sa­żo­ne są w wyko­na­ne z two­rzy­wa sztucz­ne­go łoże oraz nakład­kę na lufę. Odmiany AK-74N, AKS-74N (N od Nocnyj) cha­rak­te­ry­zu­ją się umiesz­czo­ną po lewej stro­nie komo­ry zam­ko­wej szy­ną do moco­wa­nia celow­ni­ka nok­to­wi­zyj­ne­go. W 1991r do uzbro­je­nia wpro­wa­dzo­no wer­sję AK-74M (Modernirizowannyj) ze wzmoc­nio­ną komo­rą zam­ko­wą, stan­dar­do­wo moco­wa­ną po lewej stro­nie komo­ry zam­ko­wej szy­ną do mon­ta­żu celow­ni­ka nok­to­wi­zyj­ne­go oraz wyko­na­ną z two­rzy­wa sztucz­ne­go kol­bą skła­da­ną na lewą stro­nę komo­ry zam­ko­wej. Pod łożem kara­bin­ka AK-74 moż­na przy­mo­co­wać gra­nat­nik pod­wie­sza­ny GP-25 ​„Kastior” lub GP-30 ​„Obówka”. AK-74 posia­da mecha­nicz­ne przy­rzą­dy celow­ni­cze skła­da­ją­ce się z umiesz­czo­nej na lufie musz­ki w pół­otwar­tej osło­nie oraz celow­ni­ka krzyw­ko­we­go ze szczer­bin­ką znaj­du­ją­ce­go się na przy­mo­co­wa­nej do obsa­dy lufy pod­sta­wie. Celownik posia­da nastaw­ny od 100m do 1000m co 100m. Muszkę moż­na regu­lo­wać w pio­nie poprzez wykrę­ca­nie lub wkrę­ca­nie, nato­miast w pozio­mie przy uży­ciu narzę­dzi. Zamienność czę­ści pomię­dzy AK-74 i AKM wyno­si oko­ło 50 pro­cent, przy czym zazwy­czaj są to czę­ści o małych wymiarach.

AKS-74U

AKS-74U (Awtomat Kałasznikowa So Składywajuszczimsja Prikładom 74 Ukorocziennyj, zna­ny rów­niez jako AKR, Awtomat Kałasznikowa Rozwiedki) to radziec­ki sub­ka­ra­bi­nek skon­stru­owa­ny na pod­sta­wie AK-74. Subkarabinek AKS-74 został wpro­wa­dzo­ny do uzbro­je­nia w 1979r. Broń strze­la nabo­jem 5,45x39mm. Zasilanie odby­wa się z dwu­rzę­do­wych maga­zyn­ków łuko­wych o pojem­no­ści 30 naboi (maga­zyn­ki od AK-74), choć broń moż­na rów­nież zasi­la­na z maga­zyn­ków łuko­wych na 45 naboi od kara­bin­ka maszy­no­we­go RPK-74. Subkarabinek AKS-74U cha­rak­te­ry­zu­je się krót­kim tło­czy­skiem (ele­ment łączą­cy suwa­dło z tło­kiem gazo­wym), krót­kim drew­nia­nym łożem, krót­ką drew­nia­ną nakład­ką na lufę oraz meta­lo­wą szkie­le­to­wą kol­bą skła­da­ną na lewą stro­nę komo­ry zam­ko­wej (kol­ba podob­na do tej z AKS-74). Subkarabinki póź­nych serii pro­duk­cyj­nych wypo­sa­żo­ne są w wyko­na­ne z two­rzy­wa sztucz­ne­go łoże i nakład­kę na lufę. Na koń­cu lufy o dłu­go­ści 210mm znaj­du­je się urzą­dze­nie wylo­to­we peł­nią­ce rolę tłu­mi­ka pło­mie­ni oraz ele­men­tu któ­ry zapew­nia wystę­po­wa­nie w lufie wyso­kie­go ciśnie­nia przez dłu­gi okres cza­su. Na koń­cu lufy moż­na umie­ścić tłu­mik dźwię­ku PBS‑3 lub PBS‑4 (Pribor Beszumnoj Strielby), nato­miast pod łożem gra­nat­nik wytłu­mio­ny BS‑1 ​„Tiszina” (Cisza) kali­bru 30mm. Subkarabinki z tłu­mi­kiem dźwię­ku noszą ozna­cze­nie AKS-74UB (B od Beszumnoj). Do bro­ni nie moż­na zamo­co­wać bagne­tu nożo­we­go oraz gra­nat­ni­ków pod­wie­sza­nych GP-25 ​„Kastior” i GP-30 ​„Obówka”. Należy jed­nak zazna­czyć że brak moż­li­wo­ści zamo­co­wa­nia bagne­tu i gra­nat­ni­ka pod­wie­sza­ne­go jest dość czę­sto spo­ty­ka­ny w sub­ka­ra­bin­kach. Zastosowano mecha­nicz­ne przy­rzą­dy celow­ni­cze skła­da­ją­ce się z umiesz­czo­nej na komo­rze gazo­wej musz­ki oraz celow­ni­ka prze­rzu­to­we­go ze szczer­bin­ką znaj­du­ją­ce­go się na pokry­wie komo­ry zam­ko­wej. Celownik posia­da nastaw­ny na 200m i 400m. Pokrywa komo­ry zam­ko­wej odchy­la­na jest na zawia­sie. Odmiana AKS-74UN (N od Nocnyj) posia­da rów­nież umiesz­czo­ną po lewej stro­nie komo­ry zam­ko­wej szy­nę do moco­wa­nia celow­ni­ka nok­to­wi­zyj­ne­go. AKS-74U to broń o nie­wiel­kich wymia­rach na amu­ni­cję któ­ra zapew­nia znacz­nie lep­szą prze­bi­jal­ność i mniej­szy opad poci­sku w porów­na­niu z nabo­ja­mi sto­so­wa­ny­mi w popu­lar­nych pisto­le­tach maszy­no­wych. AKS-74U posia­da jed­nak typo­we cechy sub­ka­ra­bin­ków takie jak duży pło­mień wylo­to­wy i gło­śny odgłos strzału.

RPK-74

RPK-74 (Rucznyj Pulemiot Kałasznikowa 74) to radziec­ki kara­bi­nek maszy­no­wy (ręcz­ny kara­bin maszy­no­wy zasi­la­ny nabo­jem pośred­nim) skon­stru­owa­ny na pod­sta­wie AK-74. Broń jest następ­cą kara­bin­ka maszy­no­we­go RPK skon­stru­owa­ne­go na pod­sta­wie AKM. RPK-74 strze­la nabo­jem 5,45x39mm. Zasilanie odby­wa się z dwu­rzę­do­wych maga­zyn­ków łuko­wych o pojem­no­ści 45 naboi, choć broń może być rów­nież zasi­la­na z maga­zyn­ków na 30 naboi od AK-74. W odróż­nie­niu od RPK, kara­bi­nek maszy­no­wy RPK-74 nie był wypo­sa­żo­ny w maga­zy­nek bęb­no­wy. Zastosowano masyw­ną lufę o dłu­go­ści 590mm, lufa zakoń­czo­na jest szcze­li­no­wym tłu­mi­kiem pło­mie­ni. Pod lufą znaj­du­je się skła­da­ny do tyłu dwój­nóg. Mechaniczne przy­rzą­dy celow­ni­cze skła­da­ją się z umiesz­czo­nej na lufie musz­ki oraz celow­ni­ka krzyw­ko­we­go ze szczer­bin­ką znaj­du­ją­ce­go się na przy­mo­co­wa­nej do obsa­dy lufy pod­sta­wie. Celownik posia­da nasta­wy od 100m do 1000m co 100m oraz cha­rak­te­ry­zu­je się moż­li­wo­ścią regu­la­cji w pozio­mie bez uży­cia narzę­dzi. Wczesne egzem­pla­rze wypo­sa­żo­ne są w drew­nia­ne łoże, drew­nia­ną nakład­kę na lufę oraz drew­nia­ną kol­bę sta­łą. W póź­nych egzem­pla­rzach sto­so­wa­no łoże oraz nakład­kę na lufę wyko­na­ne z two­rzy­wa sztucz­ne­go. Pod lufą nie moż­na zamo­co­wać bagne­tu, nato­miast pod łożem nie jest moż­li­we zamo­co­wa­nie gra­nat­ni­ka pod­wie­sza­ne­go. Wersja RPKS-74 cha­rak­te­ry­zu­je się drew­nia­ną kol­bą skła­da­ną na lewą stro­nę komo­ry zam­ko­wej, nato­miast RPK-74N znaj­du­ją­cą się po lewej stro­nie komo­ry zam­ko­wej szy­ną do moco­wa­nia celow­ni­ka nok­to­wi­zyj­ne­go. Na pod­sta­wie RPK-74 skon­stru­owa­no kara­bi­nek maszy­no­wy RPK-201 zasi­la­ny stan­dar­do­wym natow­skim mało­ka­li­browm nabo­jem pośred­nim 5,56x45mm. Największa zale­ta RPK-74 to uni­fi­ka­cja z kara­bin­kiem auto­ma­tycz­nym AK-74, jed­nak RPK-74 ze wzglę­du na strze­la­nie z zam­ka zamknię­te­go, nie­wy­mien­ną lufę oraz zasi­la­nie z maga­zyn­ków, nie posia­da tak dużej szyb­ko­strzel­no­ści prak­tycz­nej jak kara­bin­ki maszy­no­we skon­stru­owa­ne od pod­staw (np. FN Minimi). Są to jed­nak typo­we cechy kara­bin­ków maszy­no­wych skon­stru­owa­nych na pod­sta­wie kara­bin­ków automatycznych.

Rozkładanie częściowe

Rozkładanie czę­ścio­we AK-74 nastę­pu­je prak­tycz­nie tak samo jak roz­kła­da­nie czę­ścio­we­go kara­bin­ków AK i AKM. Najpierw nale­ży oczy­wi­ście odłą­czyć maga­zy­nek i spraw­dzić komo­rę nabo­jo­wą. Następnie wci­snąć zatrzask pokry­wy komo­ry zam­ko­wej i odłą­czyć pokry­wę. Po odłą­cze­niu pokry­wy moż­na z wnę­trza komo­ry zam­ko­wej wyjąć urzą­dze­nie powrot­ne, co umoż­li­wi odła­cze­nie od bro­ni suwa­dła z zam­kiem. Następnie nale­ży prze­sta­wić dźwi­gnię przy pod­sta­wie celow­ni­ka mecha­nicz­ne­go aby odłą­czyć rurę gazo­wą. Podczas roz­kła­da­nia moż­na rów­nież odłą­czyć od lufy urzą­dze­nie wylo­to­we. Składanie nastę­pu­je w odwrot­nej kolojności.

Magazynki

AK-74 zasi­la­ny jest z dwu­rzę­do­we­go maga­zyn­ka łuko­we­go z dwu­po­zy­cyj­nym wypro­wa­dze­niem o pojem­no­ści 30 naboi. Pudełko maga­zyn­ka wyko­na­no z two­rzy­wa sztucz­ne­go, nato­miast den­ko ze sta­li. Początkowo sto­so­wa­no maga­zyn­ki wyko­na­ne z bake­li­tu, nato­miast od 1984r pro­du­ko­wa­no maga­zyn­ki wyko­na­ne z polia­mi­du. Wczesne maga­zyn­ki są kolo­ru jasno­brą­zo­we­go, od 1984r pro­du­ko­wa­no maga­zyn­ki kolo­ru ciem­no­brą­zo­we­go, nato­miast od 1989r maga­zyn­ki kolo­ru czar­ne­go. Broń może być rów­nież zasi­la­na z prze­zna­czo­ne­go do RPK-74 dwu­rzę­do­we­go maga­zyn­ka łuko­we­go z dwu­po­zy­cyj­nym wypro­wa­dze­niem o pojem­no­ści 45 naboi. Magazynki do RPK-74 rów­nież wyko­na­ne są z bake­li­tu lub polia­mi­du. Spotykane są zdję­cia na któ­rych widać AK-74 z krót­kim maga­zyn­kiem, naj­praw­do­po­dob­niej o pojem­no­ści 20 naboi, jed­nak tego typu maga­zyn­ki nie są czę­sto spo­ty­ka­ne i naj­praw­do­po­dob­niej nie były pro­du­ko­wa­ne seryj­nie. Do kara­bin­ka maszy­no­we­go RPK-74 skon­stru­owa­no maga­zy­nek tale­rzo­wy o pojem­no­ści 100 naboi, jed­nak maga­zy­nek ten rów­nież nie był pro­du­ko­wa­ny seryj­nie (zakła­da­nie od dołu maga­zyn­ka tale­rzo­we­go jest bar­dzo nie­wy­god­ne). W 2006r dla rosyj­skich wojsk wewnętrz­nych zaku­pio­no wyko­na­ny z two­rzy­wa sztucz­ne­go czte­ro­rzę­do­wy maga­zy­nek łuko­wy o pojem­no­śći 60 naboi (Magazin Powyszjennoj Emkosti, w indek­sie GRAU ozna­cze­nie 6Ł31), jed­nak według wie­lu opi­nii maga­zy­nek ten cha­rak­te­ry­zu­je się nie­zbyt dobrą nie­za­wod­no­ścią. AK-74 może być zasi­la­ny z maga­zyn­ka łuko­we­go o pojem­no­ści 30 naboi prze­zna­czo­ne­go do pol­skie­go 5,45mm kara­bin­ka wz. 88 ​„Tantal” (pol­ski odpo­wied­nik AK-74). W odróż­nie­niu od maga­zyn­ka do AK-74, pudeł­ko maga­zyn­ka do kara­bin­ka wz. 88 wyko­na­no ze sta­li. Magazynki do AK-74 i RPK-74 mogą być łado­wa­ne przy pomo­cy łódek amu­ni­cyj­nych. W ZSRR prze­zna­czo­ne do AK-74 maga­zyn­ki o pojem­no­ści 30 naboi pro­du­ko­wa­ne były przez Iżmasz (Iżewski Zakład Budowy Maszyn) oraz przez fabry­kę w Tule, nato­miast prze­zna­czo­ne do RPK-74 maga­zyn­ki o pojem­no­ści 45 naboi przez fabry­kę Mołot w Kirowie.

Tłumiki dźwięku

AK-74 może być wypo­sa­żo­ny w tłu­mik dźwię­ku, jed­nak nale­ży zazna­czyć że tłu­mi­ki dźwię­ku prze­zna­czo­ne do AK-74 nie są tak popu­lar­ne jak tłu­mik dźwię­ku PBS‑1 (Pribor Beszumnoj Strielby 1) prze­zna­czo­ny do kara­bin­ków AK i AKM. Według nie­któ­rych źró­deł jed­nym z tłu­mi­ków dźwię­ku do AK-74 jest PBS‑2, jed­nak trud­no zna­leźć na temat tego tłu­mi­ka szcze­gu­ło­we infor­ma­cje, tak więc naj­praw­do­po­dob­niej nie był pro­du­ko­wa­ny seryj­nie (jeśli w ogó­le ist­niał). Inny tłu­mik dźwię­ku do AK-74 to skon­stru­owa­ny w latach 2000. TGP-A‑5,45, jed­nak tłu­mik ten rów­nież nie został wpro­wa­dzo­ny do wypo­sa­że­nia. Bardziej popu­lar­ne są nato­miast tłu­mi­ki dźwię­ku PBS‑3 i PBS‑4 prze­zna­czo­nych do AKS-74U. Aby sku­tecz­nie wytłu­mić AK-74 i AKS-74U nale­ży zasto­so­wać nabo­je US (Umniejszon Skorosti) z poci­skiem podźwię­ko­wym, przy czym nabo­je 5,45x39mm US są mniej popu­lar­ne od naboi 7,62x39mm US sto­so­wa­nych w AK i AKM.

AK-74 ogółem

AK-74 ze wzglę­du na zasto­so­wa­nie nabo­ju 5,45x39mm cha­rak­te­ry­zu­je się lep­szą cel­no­ścią, mniej­szą masą, lep­szą prze­bi­jal­no­ścią lek­kich osłon bali­stycz­nych, więk­szą siłą oba­la­ją­cą poci­sku oraz mniej­szym odrzu­tem w porów­na­niu do AK i AKM. Według danych z ksiaż­ki ​„Automatyczna Broń Strzelecka” Stanisława Kochańskiego ener­gia odrzu­tu swo­bod­ne­go AK-74 wyno­si 3,4J, nato­miast ener­gia odrzu­tu swo­bod­ne­go kara­bin­ka AKM wyno­si 7,2J. Według danych z tej samej książ­ki pocisk z nabo­ju 5,45x39mm prze­bi­ja natow­ską pły­tę pan­cer­ną o gru­bo­ści 3,5mm z odle­gło­ści 555m, pod­czas gdy pocisk z nabo­ju 7,62x39mm prze­bi­ja tą samą pły­tę z odle­gło­ści 280m. Zalety AK-74 to dobra nie­za­wod­ność, odpor­ność, pro­sto­ta obsłu­gi oraz nie­skom­pli­ko­wa­na kon­struk­cja. Wady to nie­zbyt dobra ergo­no­mia oraz spo­sób roz­kła­da­nia utrud­nia­ją­cy mon­taż celow­ni­ka optycz­ne­go. Następca AK-74 to kara­bi­nek auto­ma­tycz­ny AN-94, któ­ry jed­nak nie zastą­pił i naj­praw­do­po­dob­niej nie zastą­pi swe­go poprzednika.